69
دانشنامه قرآن و حديث 5

خاطر جمع آمدن اعداد در آن است ؛ چرا كه اعداد ، چهار دسته اند : يكان ، دهگان ، صدگان و هزارگان ، و وقتى اعداد به هزار (اَلْف) مى رسند ، بعد از آن ، ديگر تكرار مى شوند .
بنا بر اين ، الفت و تأليف ، گاه مادّى است (مانند كنار هم قرار دادن اجزاى يك مجموعه) و گاه معنوى است (مانند كنار هم قرار گرفتن دل ها) .

اُلفت ، در قرآن و حديث

اين واژه در قرآن و حديث نيز گاه در تأليف (كنار هم قرار دادن) مادّى ، استعمال شده است (مانند : «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِى سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا ؛۱آيا نمى دانى كه خدا[ست كه] ابرى را مى راند و سپس ميان [اجزاى] آن را پيوند مى دهد و آن گاه ، آن را متراكم مى سازد؟» ) و گاه در تأليف معنوى ، به كار رفته است (مانند : «وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَآءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ ؛۲و نعمت خدا را بر خود ، ياد كنيد ، كه دشمن يكديگر بوديد و او [بود كه] ميان دل هاى شما ، الفت انداخت» ) .
مَدخل «اُلفت» در اين دانش نامه ، اختصاص به معناى دومِ «الفت» دارد و در آن ، اهمّيت و ارزش نزديكى دل ها به يكديگر از نگاه اسلام و نيز زمينه ها ، موانع و آثار آن از منظر قرآن و احاديث ، ارائه خواهد گرديد . مهم ترين نكات در اين زمينه ، عبارت اند از :

يك . اهمّيت الفت

تأليف قلوب ، يكى از مهم ترين اهداف تربيتى و سياسى اسلام است . قرآن كريم ، از نزديك شدن دل هاى مردم مسلمان صدر اسلام ـ كه موجب زدوده شدن كدورت ها و دشمنى ها و پديد آمدن اُخوّت دينى در ميان آنان گرديد ـ به «نعمت

1.نور : آيه ۴۳ .

2.آل عمران : آيه ۱۰۳ .


دانشنامه قرآن و حديث 5
68

درآمد

اُلفت ، در لغت

اُلفت در لغت ، مصدر و به معناى پيوستن چيزى به چيز ديگر است . ابن فارس در اين باره مى گويد :
الهَمزَةُ وَ الّلامُ وَ الفاءُ أصلٌ واحِدٌ يَدُلُّ عَلَى انضِمامِ الشَّى ءِ إلَى الشَّى ءِ ، وَ الأَشياءِ الكَثيرَةِ أيضاً ... قالَ الخَليلُ : ألِفتُ الشَّى ءَ آلُفُهُ ، وَ الأُلفَةُ مَصدَرُ الاِئتِلافِ ... وَ كُلُّ شَيءٍ ضَمَمتَ بَعضَهُ إلى بَعضٍ فَقَد ألَّفتَهُ تَأليفاً . 1
همزه و لام و فاء ، ريشه اى است تك معنايى كه بر پيوستن چيزى به چيز ديگر و همچنين به هم پيوستن چيزهاى فراوان ، دلالت مى كند ... . خليل مى گويد : به آن پيوستم و به آن مى پيوندم . اُلفت ، «ائتلاف» است ... و هر چيزى كه بخش هايى از آن را با بخش ديگر پيوند دهم ، در واقع ، آن را «تأليف» كرده ام .
راغب در المفردات ، در باره وجه تسميه حرف «الف» مى گويد :
وَ الأَلِفُ ، العَدَدَ المَخصوصُ وَ سُمِّىَ بِذلِكَ لِكَونِ الأَعدادِ فِيهِ مُؤتَلِفَةً ؛ فَإِنَّ الأَعدادَ أربَعَةٌ : آحادٌ ، وَ عَشَراتٌ ، وَ مِئاتٌ وَ أُلوفُ فَإِذا بَلَغَتِ الأَلِفَ فَقَدِ ائتَلَفَت وَ ما بَعدَهُ يَكونُ مُكَرَّراً . 2
اَ لْف (هزار) ، عدد مخصوصى است و به اين نامْ ناميده شدن عددى خاص ، به

1.معجم مقاييس اللغة : ص ۷۰ مادّه «ألف» . نيز ، ر . ك : العين : ص ۹۵ مادّه «ألف» .

2.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۸۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 5
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛مسعودي،عبدالهادي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 156865
صفحه از 583
پرینت  ارسال به