311
دانشنامه قرآن و حديث 4

و سوم ، آن كه : تهيّه و خوردن آن ، موجب آزار ديگران نباشد .
بهترينِ سفره ها نيز پاكيزه ترين ، حلال ترين و ساده ترينِ آنهاست ؛ سفره اى كه انواع غذاهاى رنگارنگ و گران قيمت ـ كه اهل بيت عليهم السلام از مصرف آنها به خدا پناه مى بردند ـ بر آن ، چيده نشده باشد .

هفت . آداب غذا خوردن

آداب غذا خوردن ، به چند بخش تقسيم مى شود :
بخش يكم . نكاتى كه سزاوار است قبل از خوردن غذا رعايت شوند :
نكاتى كه پيشوايان اسلام براى حضور بر سر سفره غذا توصيه كرده اند ، عبارت اند از : گذاشتن سبزيجات در سفره ، شستن دست ها و خشك نكردن آنها با هوله ، در آوردن كفش ها ، نشستن بر سر سفره با فروتنى ، سهيم كردنِ بيننده (اعم از انسان يا حيوان) ، و در آخر ، صدقه دادن از آن غذا و يا همانند آن .
بخش دوم . نكاتى كه بايد هنگام خوردن غذا رعايت شوند :
الف ـ تدبّر در اين كه آنچه از انواع خوراكى ها مورد نياز بدن انسان است ، چگونه در نظام آفرينش پديد آمده است و چه عواملى دست به دست هم داده اند تا آنچه در سفره نهاده شده ، آماده گرديده و اكنون او مى تواند با ميل و اشتها از آن استفاده نمايد ؛
ب ـ آغاز كردن خوردن با نام و ياد آفريدگار مهربانى كه انواع غذاهاى مفيد را براى تأمين نيازهاى انسان ، در نظام آفرينش قرار داده است . نيز تكرار نام خدا به هنگام خوردن هر نوع غذا ، و تكرار آن ، هر گاه كه در ميان غذا خوردن ، سخن گفته شود و نيز سپاس گفتن فراوان در هنگام خوردن ؛
ج ـ آغاز كردن غذا با نمك (در صورتى كه خوردن نمك براى او ضرر نداشته باشد) ؛ ۱

1.ممكن است توصيه به خوردن نمك در آغاز و پايان غذا در احاديث اسلامى ، براى مناطقى باشد كه به دليل تعريق فراوان ، نمك بدن آنها كاسته مى شود ، يا براى ضدّ عفونى كردن دهان باشد . البتّه ظاهر احاديث فراوانى كه به اين مطلبْ توصيه كرده اند ، اين است كه خوردن اندكى نمك قبل از غذا و بعد از آن ، براى برخى بيمارى ها ، مفيد است .


دانشنامه قرآن و حديث 4
310

مانند : تداوم سلامت بدن ، صفاى انديشه ، نورانيت دل ، رهايى از دام شيطان ، بهره گيرى از ملكوت هستى ، نزديكى به خداوند متعال و استفاده بهتر از عبادت او .

چهار . خطر پرخورى

پرخورى در احاديث ، به شدّت نكوهيده است ؛ چرا كه از سلامت مى كاهد و شهوت را مى افزايد ، بدن را بدبو مى كند و زمينه را براى انواع بيمارى هاى جسمى و روحى فراهم مى سازد . پرخورى ، جوهر نفس را تباه مى كند ، به نيروى تقوا و ورع ضربه مى زند ، بر تيزهوشى ، حجاب مى افكند و دل را سخت و تاريك مى سازد . شخص پرخور ، خواب هاى آشفته مى بيند ، هنگام عبادت ، احساس كسالت مى نمايد . از اين رو ، عبادتش اندك است و از بساط قرب حضرت حق ، دور . و نهايت ، اين كه سيرى در دنيا ، موجب گرسنگى در آخرت خواهد شد .

پنج . ميزان مفيد خوراك

براى پيشگيرى از زيان هاى پرخورى و بهره گيرى از منافع كم خورى ، پيشوايان اسلام توصيه كرده اند كه انسان پيش از آن كه اشتها داشته باشد ، چيزى ميل نكند و قبل از آن كه اشتهايش كاملاً از بين برود ، از خوردن ، دست بكشد :
كُل وَ أنتَ تَشتَهى وَ أمسِك وَ أنتَ تَشتَهى .۱
زمانى كه اشتها دارى ، غذا بخور و تا هنوز اشتها دارى ، دست از غذا بكش .

شش . برترين خوراكى و بهترين سفره

از نظر احاديث اسلامى ، برترينِ غذاها ، غذايى است كه داراى چند ويژگى باشد :
اوّل ، آن كه : از دست رنج كسى كه از غذايش ميل مى كنند ، تهيّه شده باشد .
دوم ، آن كه : خانواده او آن را دوست داشته باشند .

1.ر . ك : ص ۴۶۰ ح ۳۱۳ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 4
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛موسوي،سيد رسول؛پسنديده،عباس؛مجيدي،غلام حسين؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 228264
صفحه از 573
پرینت  ارسال به