57
دانشنامه قرآن و حديث 4

حديث

۵۸۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعاى فرزند در حقّ پدر ، مانند گرفتن با دست است . ۱

۵۸۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آدمى ، پدر و مادرش از دنيا مى روند ، در حالى كه با آن دو ، بدرفتارى كرده است ؛ ولى پس از مرگشان براى آنها دعا مى كند و خداوند ، او را از نيكوكارانِ به پدر و مادر مى نويسد .

۵۸۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ـ تبارك و تعالى ـ هنگامى كه بنده را درجه اى بالا مى بَرَد ، بنده مى گويد : خداوندا! اين درجه ، از چه روى ، به من داده شده است ؟
خداوند مى فرمايد : «به سبب دعاى فرزندت در حقّ تو» .

۵۸۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آن گاه كه خداوند عز و جل ، بنده درستكار را يك درجه در بهشت ، بالا مى بَرد ، بنده مى گويد : پروردگارا ! به چه سبب ، اين درجه به من داده شد؟
خداوند مى فرمايد : «به سبب آمرزش خواهى فرزندت براى تو» .

۵۸۹.مهج الدعواتـ در بيان دعاى يوسف عليه السلام در زمان هاى گرفتارى اش ـ :اى رحم كننده بر بيچارگان ! اى روزى دهنده سخنگويان ! اى پروردگارِ جهانيان ! ... اى آمرزنده گناهان ! اى داناى نهان ها ! اى پوشاننده عيب ها ! از تو درخواست مى كنم كه بر محمّد و خاندان محمّد ، درود بفرستى و مرا و پدر و مادرم را بيامرزى ، و از آنچه (گناهان) در باره ما مى دانى ، در گذرى ، كه تو تواناترين و بزرگوارترينى . ۲

۵۹۰.امام زين العابدين عليه السلامـ از دعاى ايشان براى والدينش ـ :بار خدايا ! بر محمّد ، بنده و فرستاده ات ، و خاندان پاك او درود بفرست ، و برترين درودها و رحمت و بركات و سلامت را نثار آنان كن . پروردگارا! پدر و مادرم را نزد خود ، گرامى بدار و درود خويش را بر آنان ارزانى بدار ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
بار خدايا ! بر محمّد و خاندان او درود بفرست ، و آشنايى با آن حقّى كه پدر و مادرم بر عهده من دارند ، به من الهام فرما ، و آنها را بى كم و كاست ، به من بياموز . آن گاه مرا در آنچه از اين حقوق ، به من الهام مى كنى ، به كار گير ، و در انجام دادن آنچه بر من مى آموزى ، موفّقم بدار تا چيزى را از آنچه به من آموخته اى ، فروگذار نكنم ، و اعضاى بدنم ، از پرداختن به آنچه الهامم فرموده اى ، سنگين [ و سست ] نشوند .
بار خدايا ! بر محمّد و خاندان او درود بفرست كه ما را به او مفتخر ساختى . بر محمّد و خاندان او درود بفرست كه به سبب او براى ما حقّى بر خلق ، واجب گردانيدى .
بار خدايا ! چنانم گردان كه از پدر و مادر خويش ، آن گونه هيبت به دل بدارم كه از پادشاهِ خودكامه دارم ، و به آن دو ، همچون نيكى مادر مهربان [ به فرزندش ] ، نيكى كنم و فرمان بُردارى ام از پدر و مادر و خوش رفتارى ام با آنان را در نظرم ، خوش تر از خوابيدنِ خواب آلوده و گواراتر از سر كشيدنِ آبى كه تشنه كامى مى نوشد ، قرار ده تا خواستِ آنان را بر خواستِ خويش برگزينم ، و خشنودىِ آن دو را بر خشنودى خويش مقدّم بدارم ، و نيكى اى را كه در حقّ من مى كنند ، اگر چه اندك باشد ، بسيار بشمارم ، و نيكىِ خود در حقّ آنان را اندك بدانم ، اگر چه بسيار باشد .
بار خدايا ! صدايم را در برابر آنان آهسته بنما . سخنم را خوش بدار . خويم را نرم كن . دلم را به ايشان مهربان گردان ، و مرا نسبت به آنان ، با مدارا و دلسوز قرار ده .
بار خدايا ! از زحمات آن دو ، براى تربيت من سپاس بگزار ، و آن دو را بر گرامى داشتنم ، پاداش ده ، و همچنان كه در خُردسالى ام از من نگهدارى كرده اند ، تو نيز از آنان نگهدارى كن .
بار خدايا! هر آزارى كه از من به ايشان رسيده ، يا هر ناخوشايندى اى كه از من ديده اند ، يا هر حقّى كه از آنان پايمال كرده ام ، سبب ريختن گناهان آن دو و علوّ درجاتشان و فزونى حَسَناتشان قرار ده . اى كسى كه بدى ها را به چندين برابر خوبى ،
تبديل مى كنى !
بار خدايا ! هر سخنى كه آن دو در آن ، بر من تعدّى كرده اند ، يا هر رفتار زياده رَوانه اى كه با من كرده اند ، يا هر حقّى كه از من تضييع نموده اند ، يا هر گونه كوتاهى اى كه در انجام دادن وظيفه شان نسبت به من كرده اند ، همه را بر آن دو بخشيدم و از آنان گذشت كردم . از تو نيز درخواست مى كنم كه از سر تقصيراتشان در گذرى ؛ چرا كه من ، در باره خود ، به آن دو ، بدگمان نيستم [ و قطعا بدِ مرا نمى خواسته اند ] ، و متّهمشان نمى كنم كه در نيكى به من ، كُندى اى كرده باشند ، و از آنچه در حقّ من كرده اند ، دلگير نيستم ـ اى پروردگار من ـ ؛ زيرا حقّ آن دو بر من ، واجب تر ، سابقه احسانشان به من ، بيشتر ، و لطفشان به من ، بزرگ تر از آن است كه بخواهم آنان را عادلانه قصاص كنم ، يا با ايشان ، مقابله به مثل نمايم ؛ چون اگر چنين كنم ـ اى معبود من ـ ، سال ها زحمت ايشان براى پرورش من چه مى شود ؟ و رنج و زحمت فراوانشان در راه مراقبت از من ، كجا مى رود ؟ و آن همه سختى اى كه به جان خريدند تا من در گشايش [و آسايش] باشم ، چه مى شود؟
هيهات ! ايشان نمى توانند حقّ خود را به كمال و تمام ، از من بستانند ، و من نيز نمى توانم حقوق آنان را ـ كه بر عهده من است ـ درك كنم و وظيفه خدمت گزارى به آن دو را انجام دهم . پس بر محمّد و خاندان او درود فرست ، و مرا [ در اين راه ]كمك فرما ، اى بهترين كسى كه از او كمك مى جويند ! و توفيقم ده ، اى سزاوارترين كسى كه از او درخواست مى شود ! و در آن روز كه هر كس ، سزاىِ اعمال خود را مى يابد و به ايشان ، كمترين ستمى نمى شود ، مرا در جرگه بدرفتارانِ با پدران و مادران ، قرار مده .
بار خدايا! بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست ، و برترين چيزى را كه به پدران و مادرانِ بندگان مؤمنت ، عطا كرده اى ، به پدر و مادر من عطا فرما ، اى مهربان ترينِ مهربانان !
بار خدايا! ياد آن دو را در تعقيبات نمازهايم ، و در هر پاسى از پاس هاى شبم ، و در هر وقتى از اوقات روزم ، از يادَم مَبَر .
بار خدايا ! بر محمّد و خاندان او درود فرست ، و مرا به سبب دعايم براى آن دو ، بيامرز ، و آن دو را نيز به سبب محبّت و خوش رفتارى شان با من ، حتما بيامرز ، و به واسطه شفاعتم براى آن دو ، از ايشان بى گمان خشنود شو ، و آن دو را با عزّت و احترام ، به جايگاه هاى سلامت [ بهشت ] برسان .
بار خدايا ! اگر آن دو را پيش تر آمرزيده اى ، ايشان را شفيع من قرار ده ، و اگر مرا پيش تر آمرزيده اى ، مرا شفيعِ آن دو قرار ده تا به لطف تو ، همگى در سراى كرامتت و جايگاه آمرزش و رحمتت ، گرد هم آييم ، كه به راستى ، تو داراى لطف بزرگ و دلجويىِ ديرينى ، و تو مهربان ترينِ مهربانانى .

1.يعنى ، «نقد» و «فى المجلس» است و همان دم ، مستجاب مى شود .

2.مؤلّف مهج الدعوات ، در ذيل اين حديث مى گويد : جمله : «از تو درخواست مى كنم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى ...» تا آخر آن ، شايد از افزوده هاى راويان باشد .


دانشنامه قرآن و حديث 4
56

الحديث

۵۸۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :دُعاءُ الوَلَدِ لِلوالِدِ كَالأَخذِ بِاليَدِ . ۱

۵۸۶.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ الرَّجُلَ لَيَموتُ والِداهُ وهُوَ عاقٌّ لَهُما ، فَيَدعو لَهُما مِن بَعدِهِما ، فَيَكتُبُهُ اللّهُ مِنَ البارّينَ . ۲

۵۸۷.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ تَبارَكَ وتَعالى لَيَرفَعُ العَبدَ الدَّرَجَةَ فَيَقولُ : رَبِّ أنّى لي هذِهِ الدَّرَجةُ ؟ فَيَقولُ : بِدُعاءِ وَلَدِكَ لَكَ . ۳

۵۸۸.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل لَيَرفَعُ الدَّرَجَةَ لِلعَبدِ الصّالِحِ فِي الجَنَّةِ ، فَيَقولُ : يا رَبِّ أنّى لي هذِهِ ؟ فَيَقولُ : بِاستِغفارِ وَلَدِكَ لَكَ . ۴

۵۸۹.مهج الدعواتـ فيما ذَكَرَهُ مِن دُعاءِ يوسُفَ عليه السلام في بَعضِ أوقاتِ بَلواهُ ـ :يا راحِمَ المَساكينِ ، ويا رازِقَ المُتَكَلِّمينَ ، ويا رَبَّ العالَمينَ . . . يا غافِرَ الذُّنوبِ ، يا عَلّامَ الغُيوبِ ، يا ساتِرَ العُيوبِ ، أسأَلُكَ أن تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأن تغفر لي ولوالدي وتَجاوَز عَنّا فيما تَعلَمُ فَإِنَّكَ الأَعَزُّ الأَكرَمُ ۵ . ۶

۵۹۰.الإمام زين العابدين عليه السلامـ كانَ مِن دُعائِهِ عليه السلام لِأَبَوَيهِ عليهماالسلام ـ :اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ
عَبدِكَ ورَسولِكَ ، وأهلِ بَيتِهِ الطّاهِرينَ ، وَاخصُصهُم بِأَفضَلِ صَلَواتِكَ ورَحمَتِكَ وبَرَكاتِكَ وسَلامِكَ . وَاخصُصِ اللّهُمَّ وَالِدَيَّ بِالكَرامَةِ لَدَيكَ ، وَالصَّلاةِ مِنكَ ، يا أرحَمَ الرّاحِمينَ .
اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وألهِمني عِلمَ ما يَجِبُ لَهُما عَلَيَّ إلهاما ، وَاجمَع لي عِلمَ ذلِكَ كُلَّهُ تَماما ، ثُمَّ استَعمِلني بِما تُلهِمُني مِنهُ ، ووَفِّقني لِلنُّفوذِ فيما تُبَصِّرُني مِن عِلمِهِ ، حَتّى لا يَفوتَنِي استِعمالُ شَيءٍ عَلَّمتَنيهِ ، ولا تُثقِل أركاني عَنِ الحُفوفِ ۷ فيما ألهَمتَنيهِ .
اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ كَما شَرَّفتَنا بِهِ ، وصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، كَما أوجَبتَ لَنَا الحَقَّ عَلَى الخَلقِ بِسَبَبِهِ .
اللّهُمَّ اجعَلني أهابُهُما هَيبَةَ السُّلطانِ العَسوفِ ۸ ، وأبَرُّهُما بِرَّ الاُمِّ الرَّؤوفِ ، وَاجعَل طاعَتي لِوالِدَيَّ وبِرّي بِهما أقَرَّ لِعَينَيَّ مِن رَقدَةِ الوَسنانِ ، وأثلَجَ لِصَدري مِن شَربَةِ الظَّمآنِ ، حَتّى اُوثِرَ عَلى هَوايَ هَواهُما ، واُقَدِّمَ عَلى رِضايَ رِضاهُما ، وأستَكثِرَ بِرَّهُما بي وإن قَلَّ ، وأستَقِلَّ بِرّي بِهِما وإن كَثُرَ .
اللّهُمَّ خَفِّض لَهُما صَوتي ، وأطِب لَهُما كَلامي ، وألِن لَهُما عَريكَتي ۹ ، وَاعطِف عَلَيهِما قَلبي ، وصَيِّرني بِهِما رَفيقا ، وعَلَيهِما شَفيقا .
اللّهُمَّ اشكُر لَهُما تَربِيَتي ، وأثِبهُما عَلى تَكرِمَتي ، وَاحفَظ لَهُما ما حَفِظاهُ مِنّي في صِغَري .
اللّهُمَّ وما مَسَّهُما مِنّي مِن أذىً ، أو خَلَصَ إلَيهِما عَنّي مِن مَكروهٍ ، أو ضاعَ قِبَلي لَهُما مِن حَقٍّ فَاجعَلهُ حِطَّةً لِذُنوبِهِما ، وعُلُوّا في دَرَجاتِهِما ، وزِيادَةً في حَسَناتِهِما ، يا مُبَدِّلَ السَّيِّئاتِ بِأَضعافِها مِنَ الحَسَناتِ .
اللّهُمَّ وما تَعَدَّيا عَلَيَّ فيهِ مِن قَولٍ ، أو أسرَفا عَلَيَّ فيهِ مِن فِعلٍ ، أو ضَيَّعاهُ لي مِن حَقٍّ ، أو قَصَّرا بي عَنهُ مِن واجِبٍ فَقَد وَهَبتُهُ لَهُما ، وُجدتُ بِهِ عَلَيهِما ، ورَغِبتُ إلَيكَ في وَضعِ تَبِعَتِهِ عَنهُما ، فَإِنّي لا أتَّهِمُهُما عَلى نَفسي ، ولا أستَبطِئُهُما في بِرّي ، ولا أكرَهُ ما تَوَلَّياهُ مِن أمري يا رَبِّ ، فَهُما أوجَبُ حَقّا عَلَيَّ ، وأقدَمُ إحسانا إلَيَّ ، وأعظَمُ مِنّةً لَدَيَّ مِن أن اُقاصَّهُما بِعَدلٍ ، أو اُجازِيَهُما عَلى مِثلٍ ، أينَ إذا يا إلهي طولُ شُغلِهِما بِتَربِيَتي ، وأينَ شِدَّةُ تَعَبِهِما في حِراسَتي ، وأينَ إقتارُهُما عَلى أنفُسِهِما لِلتَّوسِعَةِ عَلَيَّ ؟! هَيهاتَ ، ما يَستَوفِيانِ مِنّي حَقَّهُما ، ولا اُدرِكُ ما يَجِبُ عَلَيَّ لَهُما ، ولا أنَا بِقاضٍ وَظيفَةَ خِدمَتِهِما ، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وأعِنّي يا خَيرَ مَنِ استُعينَ بِهِ ، ووَفِّقني يا أهدى مَن رُغِبَ إلَيهِ ، ولا تَجعَلني في أهلِ العُقوقِ لِلآباءِ وَالاُمَّهاتِ يَومَ تُجزى كُلُّ نَفسٍ بِما كَسَبَت وهُم لا يُظلَمونَ .
اللّهمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ وذُرِّيَّتِهِ ، وَاخصُص أبَوَيَّ بِأَفضَلِ ما خَصَصتَ بِهِ آباءَ عِبادِكِ المُؤمِنينَ واُمَّهاتِهِم ، يا أرحَمَ الرّاحِمينَ .
اللّهُمَّ لا تُنسِني ذِكرَهُما في أدبارِ صَلَواتي ، وفي إنىً مِن آناءِ لَيلي ، وفي كُلِّ ساعَةٍ مِن ساعاتِ نَهاري .
اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وَاغفِر لي بِدُعائي لَهُما ، وَاغفِر لَهُما بِبِرِّهِما بي مَغفِرَةً حَتما ، وَارضَ عَنهُما بِشَفاعَتي لَهُما رِضىً عَزما ، وبَلِّغهُما بِالكَرامَةِ مَواطِنَ السَّلامَةِ .
اللّهُمَّ وإن سَبَقَت مَغفِرَتُكَ لَهُما فَشَفِّعهُما فِيَّ ، وإن سَبَقَت مَغفِرَتُكَ لي فَشَفِّعني فيهِما حَتّى نَجتَمِعَ بِرَأفَتِكَ في دارِ كَرامَتِكَ ومَحَلِّ مَغفِرَتِكَ ورَحمَتِكَ ، إنَّكَ ذُو الفَضلِ العَظيمِ ، وَالمَنِّ القَديمِ ، وأنتَ أرحَمُ الرّاحِمينَ . ۱۰

1.الفردوس : ج ۲ ص ۲۱۳ ح ۳۰۳۸ عن ابن عمر .

2.شعب الإيمان : ج ۶ ص ۲۰۱ ح ۷۹۰۱ مكرر ، إحياء العلوم : ج ۴ ص ۷۱۱ كلاهما عن محمّد بن سيرين ، الدرّ المنثور : ج ۵ ص ۲۶۷ .

3.السنن الكبرى : ج ۷ ص ۱۲۶ ح ۱۳۴۵۹ ، الدعاء للطبراني : ص ۳۷۵ ح ۱۲۴۹ كلاهما عن أبي هريرة .

4.مسند ابن حنبل : ج ۳ ص ۵۸۴ ح ۱۰۶۱۵ ، المعجم الأوسط : ج ۵ ص ۲۱۰ ح ۵۱۰۸ ، المصنّف لابن أبي شيبة : ج ۳ ص ۲۶۱ ح ۵ كلاهما نحوه وكلّها عن أبي هريرة .

5.قال المؤلّف قدس سره في ذيل الحديث : «إنّ قوله : أسألك أن تصلي على محمّد وآل محمّد . . . إلى آخره لعلّه من زيادة الرواة» .

6.مهج الدعوات : ص ۳۶۸ ، بحار الأنوار : ج ۹۵ ص ۱۷۱ ح ۲۲ .

7.الحَفَّةُ : الكرامةُ التامّة (النهاية : ج ۱ ص ۴۰۸ «حفف») .

8.عَسوفٌ : أي جائرٌ ظلوم (النهاية : ج ۳ ص ۲۳۷ «عسف») .

9.فلانٌ ليّنُ العَريكَةِ : إذا كان سَلِسَا مُطاوِعا مُنقادا قليل الخلاف والنفور (النهاية : ج ۳ ص ۲۲ «عرك») .

10.الصحيفة السجّادية : ص ۱۰۱ الدعاء ۲۴ ، المصباح للكفعمي : ص ۲۱۵ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 4
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛موسوي،سيد رسول؛پسنديده،عباس؛مجيدي،غلام حسين؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 245687
صفحه از 573
پرینت  ارسال به