۲۸.الكافىـ به نقل از ثُمالى ـ :در بازار مسگران به امام صادق عليه السلام برخوردم . گفتم : فدايت شوم! اين مس در اصل ، چه بوده است؟
فرمود : «نقره؛ منتها خاك ، آن را خراب كرده است و هر كس بتواند اين خرابى را از آن برطرف سازد ، از آن [ همچون نقره خالص و سالم ] سود خواهد برد» .
۲۹.المناقب ، ابن شهرآشوبـ در ذكر پاسخ هاى امام رضا عليه السلام به صبّاح بن نصر و عمران صابى در مجلس مأمون ـ :صبّاح گفت : اصل آب چيست؟
امام عليه السلام فرمود : «اصل آب ، ترس از خداست . قسمتى از آن ، از آسمان مى بارد و خداوند ، آن را در زمين به صورت چشمه روان مى سازد ، و قسمت ديگر ، آبى است كه زمين ها بر روى آنها قرار گرفته اند، و اصل آنها ، يكى است ، و شيرين و نوشين اند» .
صبّاح گفت : پس چگونه است كه برخى از زمين ها، چاه هاى نفت و گوگرد دارند و برخى از آنها ، قير و نمك و مانند اينها؟
امام عليه السلام فرمود : «جوهر ، آن آب ها را دگرگون ساخت ، و تبديل شدند ، همچنان كه افشره به شراب تبديل مى شود و شراب ، سركه مى شود ، و همچنان كه از ميان سرگين و خون ، شيرى ناب بيرون مى آيد» .
صبّاح گفت : انواع گوهرها (سنگ هاى قيمتى) از كجا بيرون آورده شدند؟
فرمود : «بر اثر تغيير و تبديل ، آن گونه كه نطفه به عَلَقه و سپس به مُضغه و آن گاه به مخلوقى كامل و شامل چهار عنصر متضاد ، تبديل مى شود» .
عمران گفت : اگر زمين از آبْ آفريده شده است ، آب ، سرد و مرطوب است . پس چگونه زمين ، سرد و خشك شد؟
امام عليه السلام فرمود : «رطوبت ، گرفته شد و در نتيجه زمين ، خشك گرديد» . ۱
