349
دانشنامه قرآن و حديث 3

ثابت بودن مقدار مَهرُ السُّنّه

گزارش هاى متعدّدى ، مهريه ازدواج هاى پيامبر صلى الله عليه و آله را به عنوان سنّتِ نهاده شده ايشان در زمينه ازدواج ، ذكر كرده اند . خوش بختانه اين گزارش ها ، در شيعه و اهل سنّت ، مقدارِ ثابت و معيّنى را براى اين مهريه ذكر كرده اند و تنها دو گزارش با انبوه نقل ها متفاوت است . نقل هاى متواتر ، مهريه زنان و دختران پيامبر صلى الله عليه و آله و نيز دختران اهل بيتِ ايشان را «دوازده و نيم اَوقيه نقره» برابر با «پانصد دِرهم» دانسته اند و تنها دو نقل ، يكى از شيعه ۱ و يكى از اهل سنّت ، ۲ مهريه يكى از زنان پيامبر صلى الله عليه و آله به نام اُمّ حبيبه را بيش از اين مقدار ـ يعنى چهار هزار درهم ـ دانسته است ؛ ۳ امّا امام باقر عليه السلام اين را يك استثنا دانسته است كه به خواست پيامبر صلى الله عليه و آله نبوده ؛ بلكه امضا و تقرير كارى بوده كه نجاشى ، حاكم حبشه ، كرده است . او ـ كه وكيل پيامبر صلى الله عليه و آله در خواستگارى و عقد اُمّ حبيبه (از زنان هجرت كرده به حبشه) بوده است ـ ، مهر چهار هزار درهمى براى او تعيين مى كند و آن را از جانب خود مى پردازد و پيامبر صلى الله عليه و آله هم ديگر سخن و اعتراضى بر زبان نمى آورند .

مُعادل ريالى مَهرُ السُّنّه

گزارش هاى متعدّدى ، مهر السنّه را برابر با دوازده و نيم اَوقيه دانسته اند . اَوقيه ، واحدى براى داد و ستد اعراب در صدر اسلام و پيش از آن بوده و برابر با چهل

1.كتاب من لايحضره الفقيه : ج ۳ ص ۴۷۳ ح ۴۶۵۴ ، علل الشرائع : ص ۵۰۰ ح ۱ .

2.مسند ابن حنبل : ج ۱۰ ص ۳۹۵ ح ۲۷۴۷۷ ، السنن الكبرى : ج ۷ ص ۳۷۹ ح ۱۴۳۳۴ .

3.گفتنى است يك نقل از ابو هريره ، صداق مسلمانان را هنگام حيات پيامبر صلى الله عليه و آله كمتر از اين ، يعنى ده اوقيه (برابر چهارصد درهم) دانسته است و برخى گزارش هاى مربوط به ازدواج على عليه السلام و فاطمه عليهاالسلام بهاى زرهى را كه على عليه السلام پس از خواستگارى فاطمه عليهاالسلامتقديم پيامبر صلى الله عليه و آله كرد ، چهارصد درهم دانسته اند ؛ امّا نقل ديگرى ، آن را سى درهم دانسته است كه محتملاً اشتباه و تصحيف دينار باشد .


دانشنامه قرآن و حديث 3
348

پژوهشى در باره مَهرُ السُّنّه (مَهر محمّدى) ۱

عالمان شيعه بر آن اند كه مرد و زن مى توانند در مَهريه ازدواج ، بر هر مبلغ دلخواهى توافق كنند . اين مقدار ، محدوديتى ندارد ؛ ولى بايد ارزش مالى يا خدماتى داشته باشد . در كنار اين جواز شرعى ، حكم اخلاقى ، استحبابى و مؤكّد اسلام ، آن است كه مقدار مهريه (صَداق) ، تا جاى ممكن ، كم باشد ، به گونه اى كه ازدواج را آسان نمايد و مهر را ـ كه نشانه صدق و وفادارى مرد به پيمان مقدّس ازدواج است ـ ، تبديل به وسيله اى براى فخرفروشى يا پايبند كردن اجبارى به ادامه زندگى و ازدواج نسازد .
از اين رو ، پيشوايان دين ، سفارش هاى مكرّرى نموده اند كه مردان و زنان ، به همان مهرى رضايت دهند كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به عنوان بهترين اُسوه قابل پيروى ، آن را براى همسران و دختران خود ، قرار مى داده است . پيشوايان شيعه ، پيروان خود را از تعيين كردن مَهريه اى بيش از اين مقدار ، نهى كرده اند . اين نهى ، هر چند دلالت بر حرمت ندارد ، امّا كراهت آن را اثبات مى كند .

1.اين تحليل ، توسّط فاضل ارجمند ، جناب آقاى عبد الهادى مسعودى ، نوشته شده است .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 3
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛موسوي،سيد رسول؛پسنديده،عباس؛مجيدي،غلام حسين؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 196586
صفحه از 559
پرینت  ارسال به