13
دانشنامه قرآن و حديث 2

[يكديگر] اند» ، قانونى را تشريع كرده كه بر اساس آن ، نسبت و پيوندى ميان يكايك مسلمانان ، ايجاد مى شود كه پيش از آن ، وجود نداشت. اين پيوند ، «برادرىِ دينى» ناميده مى شود .
نكته قابل تأمّل ، اين كه : از نظر اسلام ، تنها اين نوع پيوندِ برادرى است كه آثار شرعى و حقوقى دارد ، بدين معنا كه پيوند برادرىِ دينى ، اگر با پيوند نسبى همراه شود ، در ازدواج و ارث ، آثار شرعى و حقوقى دارد ، و اگر با پيوند رضاعى توأم گردد ، در ازدواج ، آثارى بر آن مترتّب مى گردد ، و اگر با هيچ يك از پيوندهاى نسبى و رضاعى همراه نباشد ، آثار شرعى و حقوقى خاصّى دارد كه در فصل سوم و چهارم اين بخش ، بدانها اشاره مى شود .
امّا پيوند نسبى و رضاعى بدون پيوند دينى ، از نظر اسلام ، اثرى بر آنها مترتّب نيست ، مانند دو نفر كه به طور نامشروع ، در پدر يا مادر و يا هر دو، شريك اند . اسلام ، همان طور كه ميان فرزند متولّد از زنا با پدرش، نسبتى قائل نيست ، تولّد دو نفر از يك پدر و مادر ، يا شير خوردن آنان را از يك مادر ، بدون پيوند دينى ، معتبر و منشأ آثار شرعى و حقوقى نمى داند.

دو . ايجاد قوى ترين پيوندهاى اجتماعى

اسلام ، با تشريع قانون برادرىِ دينى ، از يك سو با تعصّب هاى نارواى نژادى ، قبيله اى و حزبى به مبارزه برخاست و از سوى ديگر ، قوى ترين و كارآمدترين پيوندهاى اجتماعى و سياسى را در امّت اسلامى به وجود آورد.
ادبياتى كه احاديث اسلامى براى تبيين پيوند دينى به كار گرفته اند ، فوق العاده تأمّل برانگيز و جالب توجّه است . احاديث اسلامى ، نه تنها همه مسلمانان را برادر يكديگر مى دانند ، بلكه تأكيد مى كنند كه آنان ، برادر يكديگر از يك پدر و مادر


دانشنامه قرآن و حديث 2
12

گروهى وارد [جهنّم] شود ، همكيشان خود را لعن مى كنند» .
8 . پيوند متابعت ، مانند: «إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ؛ 1 ريخت و پاش كنندگان ، برادران شياطين اند» .
9 . پيوند هماهنگى ، مانند: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُواْ يَقُولُونَ لِاءِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ ؛ 2 آيا به منافقان ننگريستى كه به همتايانشان از كافران اهل كتاب مى گفتند : ...؟» .
گفتنى است از معانىِ «برادرى» ، آنچه در اين بخش مورد نظر است ، عبارت است از «پيوند دينى» ؛ امّا ساير معانى به خواست خدا ، در بخش هاى ديگر 3 خواهند آمد.

برادرى در اسلام

يك . تشريع قانون برادرى در اسلام

تشريع (وضعِ) قانون برادرى ، يكى از برجسته ترين اقداماتِ فرهنگى ، سياسى ، اجتماعى ، اقتصادى و نظامى پيامبر اسلام است و به روشنى ، حاكى از ارتباط وى با مبدأ وحى ، و نهايتِ درايت ، حكمت و مديريتِ ايشان در هدايت و رهبرىِ امّت اسلامى است.
قرآن كريم ، با جمله «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ ؛ 4 در حقيقت ، مؤمنان ، برادران

1.اسرا: آيه ۲۷ . نيز ، ر . ك : اعراف: آيه ۲۰۲ .

2.حشر: آيه ۱۱ .

3.برادرى به معناى پيوند مودّت در عنوان «المحبّة (دوستى)» و به معناى پيوند مصاحبت در عنوان «الصحبة (همنشينى)» در همين دانش نامه و به معناى پيوند نَسَبى و رضاعى در دانش نامه احاديث فقهى ، به خواست خداوند متعال ، مورد بحث و بررسى قرار خواهد گرفت ؛ امّا ساير پيوندها نكته خاصّى كه موجب طرح مستقلّ آنها باشد ، ندارند و لذا در عناوين مرتبط با آنها (مثل : نفاق ، تبذير و ...) مطرح خواهند گرديد .

4.حجرات : آيه ۱۰ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 2
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 200769
صفحه از 592
پرینت  ارسال به