17
دانشنامه قرآن و حديث 2

هواداران خود كرد و فرمود: «دو تا دو تا با يكديگر برادر شويد» . ۱ در تواريخ اسلامى ، مشخّصات كسانى كه با هم برادر شده اند ، ضبط شده كه زيباترين انتخاب ، انتخاب شخص پيامبر صلى الله عليه و آله بود كه امام على عليه السلام را به برادرى خود ، انتخاب كرد و در اين باره فرمود :
أنتَ أخى فِى الدُّنيا وَ الآخِرَةِ ؛۲
تو ، برادر من در دنيا و آخرتى .
بر اساس متون تاريخى و حديثى ، يكى از آثار برادرىِ دينى ، در آغاز ، ارث بردن از يكديگر بود كه پس از قوّت يافتن اسلام ، اين حكم ، نسخ گرديد . ۳

شش . تجديد حيات برادرىِ دينى در آخِرْ زمان

در باب ششم از فصل پنجم اين بخش ، احاديثى آمده كه در آنها پيامبر اسلام ، از مردمى ياد مى كند كه در آخر زمان به يارى اسلام خواهند شتافت ، و پيامبر خدا ، آنان را به دليل قوّت ايمان و سرسختى در مسئوليت پذيرى ، برادر خود مى نامد.
تأمّل در اين احاديث و ملاحظه آنها در كنار احاديثى كه در ذيل آياتى آمده كه از ياوران اسلام در آينده تاريخ پيشگويى كرده اند ، مانند: «فَسَوْفَ يَأْتِى اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ ؛۴به زودى، خدا گروهى [ديگر] را مى آورد كه آنان را دوست دارد و آنان نيز او را دوست دارند» و «وَ إِن تَتَوَلَّوْاْ يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ؛۵و اگر روى برتابيد، [خدا] جاى شما را به مردمى غير از شما خواهد داد» ، پژوهشگر را به اين نتيجه و جمع بندى مى رساند كه طرح برادرىِ دينى كه در سپيده دم اسلام ، يكى از مقدّمات اصلى پيروزى مسلمانان و

1.ر . ك : ص ۱۳۷ ح ۲۰۸ .

2.ر . ك : ص ۱۳۱ ح ۲۰۳ و ص ۱۳۳ ح ۲۰۵ و ص ۱۳۹ ح ۲۱۳ و ص ۱۴۵ ح ۲۱۷ و ص ۱۴۷ ح ۲۱۸ و ص ۱۴۹ ح ۲۲۱ .

3.ر . ك : ص ۱۳۵ ح ۲۰۶ .

4.مائده : آيه ۵۴ .

5.محمّد: آيه ۳۸ .


دانشنامه قرآن و حديث 2
16

رازِ تأكيد احاديث اسلامى بر «اُخوّت فى اللّه (برادرى در راه خدا)» و «محبّت فى اللّه (دوستى در راه خدا)» اين است كه هدف از تشريع قانون برادرى ـ كه همان وحدت كلمه و يك پارچگى امّت اسلامى است ـ جز از اين راه ، قابل تحقّق نيست .

پنج . نقش برادرىِ دينى در تأسيس حكومت اسلامى

بر پايه متون دينى اى كه در اين بخش خواهد آمد ، پيامبر صلى الله عليه و آله براى منسجم نمودن هواداران خود ، دو بار از طرح پيوند برادرى بهره گرفت : يك بار قبل از هجرت در مكّه و بار دوم ، پس از هجرت در مدينه .
اين اقدام سياسى ـ الهى ، بخصوص پس از هجرتِ مسلمانان به مدينه ، در تأسيس نخستين حكومت اسلامى ، نقشى بنيادين داشت ؛ زيرا جامعه اسلامى ، از يك سو با خطر مشركان قريش و عموم بت پرستان و همچنين خطر يهود مدينه ـ كه در داخل و خارج شهر ، زندگى مى كردند و ثروت و امكانات فراوانى داشتند ـ مواجه بود و از سوى ديگر ، نيروهاى تازه مسلمان ، دچار از هم گسيختگى بودند؛ چرا كه دو طايفه اوس و خزرج ، با هم دشمنى و كينه ديرينه داشتند و ميان مهاجران و انصار نيز از نظر فكرى و فرهنگى ، اختلاف وجود داشت .
در اين جا بود كه آيه اخوّت: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ ؛۱در حقيقت ، مؤمنان ، برادران [يكديگر] اند» نازل شد و پيامبر اسلام ، با الهام الهى ، همچون سياستمدارى پخته و كار آزموده ، با به كارگيرى مجدّد طرح برادرىِ دينى ، ميان مسلمانان و بويژه مهاجران و انصار ، وحدت سياسى و معنوى ايجاد كرد و بدين سان بر معضل اختلافات داخلى فائق آمد و با انسجام پيروان خود در برابر دشمنان اسلام، حكومت اسلامى را بنيان نهاد.
اجراى اين طرح ، بدين گونه بود كه روزى در يك انجمن عمومى ، ايشان رو به

1.حجرات : آيه ۱۰ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 2
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 200999
صفحه از 592
پرینت  ارسال به