75
دانشنامه قرآن و حديث 1

(3)

پيش نيازهاى حديث شناسى

استناد قرآن به پيامبر اسلام و وحى الهى ، متواتر ، قطعى ، غير قابل ترديد و مورد اتّفاق امّت اسلامى است. از اين رو ، در اين زمينه ، نيازى به پژوهش و تحقيق نيست ؛ امّا همه احاديثى كه به پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام نسبت داده مى شوند ، اين گونه نيستند . به استثناى شمار اندكى از احاديث كه متواتر ۱ و قطعىّ الصدورند ، استناد ساير احاديث به آنان ، نياز به تخصّص و بررسى دارد.
بنا بر اين ، پژوهشگر ، پيش از ورود به ميدان فهم حديث و تحقيق در مضمون و محتواى احاديث اسلامى ، بايد استناد آنها را به پيامبر صلى الله عليه و آله و خاندان او، اثبات نمايد و

1.حديث متواتر ، حديثى است كه تعداد راويان آن در هر طبقه ، به حدّى باشد كه يقين به صدور آن حاصل شود . ابن صلاح ، تنها حديث «من كذب علىّ متعمّدا فليتبوأ مقعده من النّار» را مصداق حديث متواتر دانسته است (مقدّمة ابن الصلاح و محاسن الاصطلاح : ص ۴۵۴) ؛ امّا در مقابل ، سيوطى در كتاب الأزهار المتناثرة فى الأخبار المتواترة ، ۱۱۳ حديث را متواتر دانسته است ، در حالى كه برخى از آنها تنها يك راوى دارند! علماى اماميه نيز تعداد احاديث متواتر را اندك مى دانند . در مجموع ، مى توان گفت : مُتواترِ لفظى به گونه اى كه علم آور باشد ، بسيار اندك است و شايد شمار اين دسته از احاديث، به ده عدد نرسد (مانند حديث ولايت: «مَن كُنتُ مَولاهُ فَعلىٌّ مَولاه» ، كه بيشترين راوى را دارد و حديث ثَقَلين). مُتواتر معنوى نيز هر چند بيش از اين مقدار است ، ليكن آن هم عدد قابل توجّهى را شامل نمى شود .


دانشنامه قرآن و حديث 1
74

خدمت به قرآن و معارف حياتبخش اسلام ، در اين عرصه ها خلاصه كنيم:
1. آموزش روش درست تفسير قرآن، ۱
2. بيان موارد تقييد ، تخصيص و نَسخ برخى آيات قرآن،
3. بيان تفاصيل احكام قرآن به حسب ظاهر،
4. بيان احكام اسلام در حوزه سكوت قرآن،
5. شرح تاريخ انبياى گذشته و بيان آموزه هاى آنان،
6. آشنا كردن مردم با معارف عميق قرآن ، از طريق بيان تأويل ها ، بطون و مصاديق آيات آن ،
7 . و از همه مهم تر ، زمينه سازى براى اجتهاد و استنباط احكام اسلام و استنتاج نهايى از معارف قرآن و در يك كلام ، ارائه دين قابل اعتقاد و عمل ، در دوران غيبت امام عصر ، مهدىِ آل محمّد ـ عجّلَ اللّهُ فرجَه ـ .
گفتنى است كه آموزه هاى احاديث اسلامى ، تنها در حوزه معارف دينى خلاصه نمى شوند . احاديث فراوانى از پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام در حوزه هاى مختلف علوم، نقل شده اند كه در اين دانش نامه و برخى دانش نامه هاى ديگر حديثى خواهند آمد، إن شاء اللّه ! ۲

1.براى اطّلاعات بيشتر در اين باره، ر . ك : تفسير جامع روايى ، ج ۱ (شناخت نامه قرآن / مقدّمه / نقش اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن).

2.براى ديدن بيست گونه از انواع روايات تفسيرى، ر . ك : تفسير جامع روايى : ج ۱ (شناخت نامه قرآن / مقدّمه / گونه هاى روايات تفسيرى).

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 170839
صفحه از 584
پرینت  ارسال به