99
دانشنامه قرآن و حديث 1

پرهيز از تكرار ، نمى توان از آن صرف نظر كرد ، مخصوصا در احاديث طولانى . ما همواره كوشيده ايم تا آن بُرش (مَقطعِ) نقل شده ، كامل ، تام و خالى از ابهام باشد ، هر چند با آوردن توضيحات لازم در آغاز حديث ، و البته با رعايت زيبايى سياق و وارد نيامدن اخلال به نظم حديث.
بنا بر اين ، در اين دانش نامه، صدر حديث ـ كه پيش از متن آن، قرار گرفته و با علامت دو نقطه (:) از آن جدا شده ـ ، در واقع ، مكمّل متن است ، به طورى كه گاه بدون آن ، فهم حديث ، ناممكن مى شود ، و گاهى اوقات هم اين صدر، در فهم پاره اى شناسه ها و خصوصيات متن ـ كه به خواننده در فهم فضاى حديث، كمك مى كنند ـ مفيد است.
24 . قبلاً گفتيم كه معيار ما در انتخاب يك متن (روايت) از ميان متون مختلف ، رسا و فراگير بودن آن است ؛ امّا با اين حال ، گاه متن برگزيده ، داراى پاره اى اغلاط ناشى از تصحيف يا سهو راويان است. در اين گونه موارد ، سعى كرده ايم كه آن اغلاط را با روش هاى مختلف (به اقتضاى نوع غلط) ، رفع و تصحيح كنيم : از طريق مراجعه به چاپ هاى مختلف منبع ، و يا مراجعه به بحار الأنوار و ديگر كتاب هاى واسطه (اگر اين كتاب ها از همان منبع ما نقل كرده باشند ؛ چرا كه در اين صورت ، به منزله نسخه اى از نسخه هاى منبع به شمار مى آيند) و سپس ، مراجعه به منابع ديگر و تأييد گرفتن از آنها.
در همه اين موارد ، امانتدارى علمى رعايت گرديده و جدّا سعى شده است كه از بازى با متن ، پرهيز گردد و توضيحات لازم ، در پانوشتْ آورده شود ، مگر در موردى كه تصحيف ، قطعى باشد . در اين صورت ، آن را در متن ، تصحيح كرده و به خطاى نسخه، در پانوشت، اشاره كرده ايم.
25 . در صورت وجود توضيحاتى در وسط متن برگزيده كه ربطى به موضوع نداشته ، از ذكر آن، خوددارى ورزيده و به جاى آن ، سه نقطه گذاشته ايم. البته ، در احاديث كوتاه ، بنا بر آوردن تمام متن بوده ، هرچند در لابه لاى آن ، توضيحاتى آمده


دانشنامه قرآن و حديث 1
98

ح ـ هر گاه در پانوشت ، بعد از منبع دوم يا هر كدام از منابع پس از آن ، نام پيامبر صلى الله عليه و آله يا يكى از اهل بيت عليهم السلام را (با تعبير: عن فلان) ذكر كنيم ، اين ، بدان معناست كه حديث، در اين منبع ، از ايشان نقل شده و نه از بزرگوار ديگرى كه در صدر حديث ، ياد شده است . همچنين هر گاه در اين موارد، پس از نام ياد شده در پانوشت ، عبارت «عنه صلى الله عليه و آله » يا «عنه عليه السلام » را بيفزاييم ، اين ، بدان معناست كه مروىٌّ عنه ، خود، راوى حديث است و آن را به بزرگوار ديگرى كه در صدر حديثْ نام برده شده ، اِسناد داده است.
ط ـ اگر حديث، از منبعى (كتابى) نقل شده باشد كه همه يا بيشتر احاديث آن، با سند واحدى (مشتركى) روايت شده اند، از آن سند واحد، تنها به آوردن نام پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام در صدر و پانوشت حديث، اكتفا مى گردد.
از منابعى كه با يك سندْ روايت شده اند، مى توان به: طبّ الإمام الرضا عليه السلام ، مسائل علىّ بن جعفر، التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام و صحيفة الإمام الرضا عليه السلام اشاره كرد. الجعفريّات، النوادر للراوندى، قُرب الإسناد و دُرَر الأحاديث النبوية نيز از آن دسته منابع اند كه بيشتر احاديث آنها با يك سند مشترك، روايت شده است.
ى ـ اگر متن، از پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام روايت نشده باشد ، يا حديثِ قدسى باشد، يا با عبارت هايى مانند : «سُئلَ (مورد پرسش قرار گرفت)» و «رُوِىَ (روايت شده است)»، قول يا فعل يا تقرير پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام نقل شده باشد ، بدون آن كه از راوى مشخّصى روايت شده باشد، يا ـ همان طور كه گذشت ـ نام راوى در آغاز حديث يا در متن آن آمده باشد و راوى در متن حديث، نقش داشته باشد ، و خلاصه آن كه : هر گاه در آغاز حديث ، نام پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام را نتوان آورد، نام منبع (كتاب) را در آغاز آن مى آوريم .
23 . چنان كه مى دانيم ، در تدوين و نگارش اين دانش نامه ، از روش موضوعى پيروى كرده ايم كه اين ، خود ، بُرش متون معيّنى از احاديث مربوط به مَدخل يا عنوان (تيتر) مورد نظر را اقتضا مى كند . اين نكته ، يكى از اصولى است كه براى

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛مسعودي،عبدالهادي؛ديلمي،احمد؛محسني نيا،محمّد رضا؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 172078
صفحه از 584
پرینت  ارسال به