گرامى داشت ميزبان محسوب مى شوند ، مانند : پذيرفتن دعوت او ، سلام كردن هنگام ورود و دعا كردن براى صاحب خانه و ... .
2 . پرهيز از ايجاد زحمت
حكمت تأكيد اسلام بر مهمان نوازى ، نزديك كردن هر چه بيشترِ دل ها و حاكم ساختن صفا و صميميت در جامعه است . از آن جا كه پذيرايى از مهمان ، در صورتى كه با زحمت همراه باشد ، با اين حكمتْ منافات دارد ، بخشى از رهنمودهايى كه در روايات اسلامى براى مهمانى ارائه شده ، جهت پيشگيرى از مزاحمت است ، مانند : وادار نكردنِ ميزبان به تشريفات ، بلكه پرهيز دادن وى از تكلّف و انجام تشريفات ، بدون دعوت به مهمانى نرفتن و اجتناب از توقّف طولانى و ملال آور در منزل ميزبان .
به طور كلى مى توان گفت كه مهمان بايد شرايط خاص و موقعيت هاى ويژه ميزبانِ خود را در نظر بگيرد و از هر چيزى كه موجب دردسر گردد، دورى نمايد .
چه بسا موقعيت ميزبان و گاه فرصت او ايجاب مى كند كه پس از صَرف غذا ، خداحافظى كند ، چنان كه قرآن كريم در مورد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به مسلمانان توصيه مى فرمايد كه پس از صرف غذا با او خداحافظى كنند و به گفتگو ننشينند . ۱ گاه لازم است كه مهمان پس از صرف غذا ، مدّتى توقّف كند ؛ ولى بايد توجّه داشته باشد كه توقف بلند مدّت ، ملال آور است و كرامت و عزّت مهمان را سلب مى نمايد .
ميهمان ، سختْ عزيز است ، ولى همچو نفسخفقان آرد اگر آيد و بيرون نرود .۲
در هر حال ، چنان كه در روايات اهل بيت عليهم السلام آمده ، حداكثر مهمانى ، سه روز است . در مَثَل هاى فارسى هم آمده كه : «مهمان ، تا سه روز عزيز است» . ۳
من اين جا دير ماندم ، خوار گشتمعزيز از ماندن دائم شود خوار
چو آب اندر شَمَر،۴بسيار مانَدشود طعمش بَد از آرامِ بسيار.۵
1.ر . ك : احزاب : آيه ۵۳ .
2.امثال و حكم ، دهخدا : ج ۴ ص ۱۷۶۴ (ذيل واژه «مهمان») .
3.همان : ص ۱۷۶۳ «مهمان» .
4.شَمَر : حوض ؛ حوض كوچك و تالاب (لغت نامه دهخدا ، ج ۹ ص ۱۲۷۵۳) .
5.امثال و حكم ، دهخدا : ج ۴ ص ۱۷۶۳ .
