ط . شيخ حرّ عاملى ( م 1104 ق ) : 1 . موافقت با قرآن ؛ 2 . موافقت با سنّت ؛ 3 . موافقت با ضروريات ؛ 4 . موافقت با احتياط ؛ 5 . موافقت با دليل عقلى ؛ 6 . موافقت با اجماع مسلمانان ؛ 7 . موافقت با اجماع اماميه ؛ 8 . موافقت با شهرت اماميه ؛ 9 . موافقت با فتواى گروهى از علما .
ى . وحيد بهبهانى ( م 1206 ق ) : 1 . شهرت ؛ 2 . موافقت با كتاب ؛ 3 . موافقت با سنّت ؛ 4 . موافقت با اجماع ؛ 5 . موافقت با عقل ؛ 6 . موافقت با تجربه .
ك . علّامه مامقانى ( 1290 ـ 1351 ق ) : 1 . موافقت با مشهور ؛ 2 . موافقت با اجماع.
ل . جمال الدين قاسمى ( م 1984 م / 1420 ق ) : استفاده از بُعد روحانى و معنوى در تشخيص حديث جعلى.
م . مصطفى السباعى ( معاصر ) : 1 . زشتى الفاظ ؛ 2 . فساد معنا و مخالفت با بديهيات عقلى ، قواعد اخلاقى و مسلّمات تاريخ ؛ 3 . مخالفت با صريح قرآن ؛ 4 . مخالفت با حقايق تاريخى مسلّم در عصر پيامبر ؛ 5 . موافقت با مذهب و عقيده راوى ؛ 6 . نقل يك نفر با اين كه انگيزه نقل ، بسيار است ؛ 7 . ثواب بيش از اندازه براى كارهاى كوچك. ^۱
ن . حسين الحاج حسن ( معاصر ) : 1 . زشتى الفاظ ؛ 2 . مخالفت با قواعد عامّه عقلى و حسّى ؛ 3 . مخالف قواعد عمومى اخلاق ؛ 4 . مخالف امور مسلّم پزشكى ؛ 5 . مخالفت با اصول عقيدتى و ضروريات شريعت ؛ 6 . مخالفت با سنن الهى در نظام هستى ؛ 7 . مخالف قرآن ، سنّت قطعى و مسلّمات دين و شريعت ؛ 8 . سخافت مضمون نزد عقلا ؛ 9 . مخالفت با حقايق تاريخى عصر پيامبر ؛ 10 . موافقت با مذهب راوى ؛ 11 . داشتن انگيزه هاى نفسانىِ راوى ؛ 12 . نقل يك نفر در حكايت از امور آشكار ؛ 13 . نقل ثواب هاى بسيار بر كارهاى كوچك ؛ 14 . حذف و افتادگى ؛ 15 . تكيه بر سخن قبل از گوينده . ^۲
در آثار ديگرى كه در دوره معاصر تدوين شده ، مشابه همين موارد ، به چشم مى خورند . ^۳

3 . موافقت و مخالفت با عامّه ؛ 4 . موافقت و مخالفت با شهرت و مجمع عليه ؛ 5 . موافقت و مخالفت با احتياط ؛ 6 . موافقت و مخالفت با رأى و ميل حاكمان و قضات .
در سخن متفكّران اسلامى ، اين موارد به چشم مى خورد :
الف . شافعى ( م 204 ق ) : مطلب غيرقابل تحقّق .
ب . ابو حاتم رازى ( 195 ـ 277 ق ) : صلاحيت صدور از پيامبر صلى الله عليه و آله .
ج . كلينى ( م 338 ق ) : 1 . موافقت و مخالفت با كتاب ؛ 2 . موافقت و مخالفت با عامّه ؛ 3 . موافقت و مخالفت با اجماع .
د . شيخ طوسى ( م 460 ق ) : 1 . موافقت با عقل ؛ 2 . موافقت با كتاب ؛ 3 . موافقت با سنّت ؛ 4 . موافقت با اجماع .
ه . خطيب بغدادى ( 392 ـ 463 ق ) : 1 . مخالفت با عقل ؛ 2 . مخالف قرآن ؛ 3 . مخالف سنّت متواتره ؛ 4 . مخالف اجماع ؛ 5 . خبر مظنون در امور مبتلا به دينى ؛ 6 . مخالفت با ادلّه قطعى .
و . ابن قيّم ( 691 ـ 751 ق ) : 1 . امور خرافى ؛ 2 . مخالف حس ؛ 3 . سخيف و مورد استهزا ؛ 4 . مخالفت با صريح ؛ 5 . ادّعاى انجام دادن كارى از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله در ملأ عام و كتمان صحابه ؛ 6 . نادرستى مضمون ؛ 7 . عدم مشابهت به سخن انبيا ؛ 8 . ذكر تاريخ هاى جزئى در حديث ؛ 9 . مشابهت با سخن طبيبان و پزشكان ؛ 10 . روايات مربوط به عقل ؛ 11 . احاديث مربوط به زندگى خضر ؛ 12 . احاديث مخالف ادلّه ؛ 13 . مخالفت با صريح قرآن.
ز . ابن خلدون ( 732 م ـ 806 ق ) : 1 . سنجش روايات ، با سرشت تمدّن ها و جامعه بشرى ؛ 2 . سنجش احاديث ، با اصول و قواعد سياسى ؛ 3 . سنجش روايات ، با اصول عادات و رسوم .
ح . صاحب معالم ( م 1011 ق ) : 1 . زشتى الفاظ ؛ 2 . سستى مضمون ؛ 3 . مجازى بودن مدلول ؛ 4 . ظهور ؛ 5 . قراين دال بر صحّت ؛ 6 . مطابقت با عمل متقدّمان ؛ 8 . مخالفت با عامّه .