قَيرَوان ، شهرى است كه عُقْبه در سال پنجاه قمرى بنا كرد و پايگاه مسلمانان شد. ورود مسلمانان به اندلس و شبه جزيره ايبرى و فتح اين منطقه نيز در سال 93 قمرى رخ داد. ۱
آنچه در اين جا مورد نظر است ، بررسى چگونگى و زمان ورود حديثْ به اين منطقه است. با توجّه به اين كه زمان ورود مسلمانان به دو منطقه شمال افريقا و اندلس متفاوت است ، زمان ورود حديث و چگونگى آن نيز متفاوت است و بايد اين امر را جداگانه بررسى كرد. نخست ، به شمال افريقا پرداخته و سپس از زمان ورود حديث و چگونگى آن به اندلس ، سخن خواهيم گفت :
1 . ورود حديث به قيروان
حسين بن محمّد شواط ، كتابى با نام مدرسة الحديث فى القيروان من الفتح الإسلامى إلى منتصف القرن الخامس الهجرى نوشته است. وى در اين كتاب ، بر اين باور است كه ورود حديث به قيروان ، توسط ده تن از صحابه در نيمه نخست قرن اوّل هجرى ، صورت گرفته است.
صحابه اى كه از آنان حديثى در قيروان نقل شده و در ورود حديث ، نقش داشته اند ، عبارت اند از :
ـ جبلة بن عمرو الانصارى . حديث وى از طريق خالد بن ابى عمران تونسى ( م 125 ق ) ، از طريق سليمان بن يسار بوده است.
ـ رُوَيفِع بن ثابت انصارى . حديث او از طريق حنش بن عبد اللّه الصنعانى ( م 100 ق ) بوده است.
ـ زياد بن حارث صدايى . حديث او از طريق عبد الرحمان بن زياد افريقى ، از زياد بن نعيم بوده است.
ـ سفيان بن وهب خولانى . حديث او را غياث بن ابى شيب حبرانى نقل كرده است .
