اگر اين آثار علّامه شعرانى ، در مجموعه اى گرد هم آيند ، دايرة المعارفى از مباحث علوم حديث و فقه الحديث را در اختيار جامعه علمى مى گذارد. ما در اين نوشتار ، به معرفى اجمالى اين آثار حديثى مى پردازيم.

1 . تعليقه بر «الوافى»

علّامه شعرانى ، بر كتاب الوافى فيض كاشانى ـ كه جامع كتب اربعه روايى شيعه است ـ ، تعليقه هاى فراوان دارد . مجموعه تعليقه هاى ايشان بر اين كتاب ، 835 مورد است . بر اساس چاپ جديد الوافى (يعنى چاپ 26 جلدى مكتبة أمير المؤمنين) ، جلدهاى 3 ، 5 و 11 ، هيچ تعليقه و حاشيه اى ندارد و در ساير مجلّدات ، تعليقه ها از 2 تا 115 در نوسان اند . تعداد تعليقه ها بر اساس مجلّدات ، بدين صورت است :

M4556_T1_File_4760409

مى دهد ـ ، جاى خود دارد .
از مجموع 63 اثرى كه به نام ايشان ثبت شده ، بيست مورد آن ، به حوزه مباحث حديثى مربوط اند . ^۱
فعّاليت هاى علمى علّامه شعرانى در حوزه حديث ، عمدتا به تعليقه و شرح بر كتب روايى و نيز تصحيح و ترجمه آنها محدود است. وى بجز رساله اى مختصر در درايه ، اثر مستقلى در حوزه علوم حديث ندارد . به سخن ديگر مى توان گفت كه تلاش عمده وى در تبيين و ارائه معارف حديثى ، ارائه متون حديث و يا عمومى سازى معارف حديثى ( از جمله از طريق ترجمه ) بوده است .
اين نوشتار ، تلاش مى كند تا نگاهى كلّى به آثار و انديشه هاى اين عالم فرزانه بيندازد و مطالب خود را در سه بخش ، ارائه مى كند :
آثار حديثى علّامه شعرانى ؛
انديشه هاى علم الحديثى علّامه شعرانى ؛
طرح تدوين موسوعه انديشه هاى حديثى علّامه شعرانى .

الف . آثار حديثى علّامه شعرانى

آثار حديثى علّامه شعرانى ، در چهار حوزه : تعليقه و شرح ، ترجمه ، تصحيح و تأليف ، دسته بندى مى شوند . يكى از ويژگى هاى علّامه شعرانى ، اين بود كه زمانى دست به قلم مى زد كه بخواهد نكته اى نو و ابتكارى بازگويد يا اشتباهى را اصلاح كند و يا دانش گذشتگان را در لباس متقن و علمى براى نخبگان در دسترس قرار دهد و يا دانش گذشتگان را عمومى سازد. بر اين پايه ، اكثر نوشته هاى اين عالمِ فرزانه ، تعليقه و تحشيه و يا تصحيح و ترجمه اند ، چنان كه از ايجاز و اختصار هم برخوردارند .