233
حديث پژوهي جلد سوم

در اين موضوع ، اين موارد را در انديشه هاى علّامه شعرانى مى بينيم : تأويل در روايات ؛ ۱ محكم و متشابه ؛ ۲ استفاده از علوم بشرى در فهم روايات ؛ ۳ نقل به معنا ؛ ۴ موارد خروج از نص ؛ ۵ اوامر ارشادى و مولوى . ۶

پنج . مباحث مصطلح الحديث و درايه

علّامه شعرانى ، در نوشته اى كه با عنوان «رساله اى در علم درايه» تدوين كرده ، به برخى از مباحث مصطلح الحديث و درايه پرداخته است . در اين رساله ، اين عناوين را مى توان ديد : تعريف اثر ، سنّت ، حديث ؛ اخبار كذب ؛ اقسام اربعه حديث؛ اصطلاحات حديثى ( 12 اصطلاح ) ؛ اصطلاحات اهل رجال ( 10 اصطلاح ) ؛ اصحاب اجماع ؛ طرق تحمّل حديث . ۷
البته ايشان موارد ديگرى را نيز در لابه لاى نوشته هايش دارد.
در پايان مى توان اظهار داشت كه منهج علّامه شعرانى ، در تعامل با روايات منهجىِ عقلانى است ، از ظاهرگرايى هاى اخباريان و اهل حديث فاصله دارد و در دامن تأويل هاى نارواىِ باطن گرايان نيز نمى افتد.
وى نسبت به حديث ، نگاهى عميق و واقع بينانه و فراتر از جريان معمول و حاكم بر مجامع علمى دارد. سزاوار است كه نخست ، مجموعه آثار مرتبط وى با حديث ، در يك مجموعه گرد آيد ؛ چنان كه سزاوار است مقالاتى كه تاكنون در تحليل روش حديثى وى نشر يافته و يا در دست نشر است ، در يك مجلّد مستقل ، به عنوان درآمدى بر آن مجموعه ، به چاپ برسد .

1.ر. ك : شرح اُصول الكافى ، ملّا صالح مازندرانى ، ج ۱ ، صفحه «يب» تا صفحه «ك» .

2.ر. ك : كيهان انديشه ، ش ۴۶ ، ص ۶۷ ـ ۶۸ .

3.كيهان انديشه ، ش ۴۹ ، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۱ ؛ «حجيت دانش هاى بشرى» ، علوم حديث ، ش ۴۸ ، ۲۵ ـ ۵۵ .

4.المدخل إلى عذب المنهل ، ص ۲۸ ؛ فرزانه ناشناخته ، ص ۶۴ ـ ۷۰ .

5.همان ، ص ۱۷۴ .

6.المدخل إلى عذب المنهل ، ص ۲۴۳ ـ ۲۴۴ .

7.مجله نور علم ، ش ۵۰ ـ ۵۱ ؛ فرزانه ناشناخته ، ص ۴۱۳ ـ ۴۳۶ .


حديث پژوهي جلد سوم
232

در نوشته هاى علّامه شعرانى ، در باره برخى از كتاب هاى حديثى ، آرايى مطرح شده كه آقاى طباطبايى ، به آنها پرداخته است.
البته اشاراتى در باره چگونگى نقل روايات و چگونگى حفظ و نشر آنها ، در كتاب المدخل إلى عذب المنهل ، ۱ آمده است.

سه . مباحث مربوط به ارزيابى صدور

در بحث ارزيابى صدور ، اين مباحثْ مورد توجّه است : مسئله جعل و وضع ؛ نقد محتوايى حديث ؛ نقد سندى .
علّامه شعرانى ، از سه موضوع ، به دو مطلب اوّل پرداخته و نويسندگان مقالات نيز به صورت گسترده ، آنها را گزارش كرده اند .
مقاله آقاى رحمان ستايش ، به نقد محتوايى اختصاص دارد و هفت ملاك را بر اساس نوشته هاى علّامه شعرانى ، استخراج كرده است.
آقاى عاشورى نيز عمده مقاله اش را به اين مسئله اختصاص داده است . مسئله جعل حديث ، نقد حديث و ملاك هاى نقد ، محور عمده مقاله آقاى عاشورى است . ۲
همچنين در اين مبحث بايد به مسئله عدم حجّيت خبر واحد در روايات اعتقادى ، توجّه كرد كه علّامه شعرانى ، در نوشته هايش بدان اشاراتى دارد. آقاى عاشورى ۳ و نيز آقاى رحيميان ، در مقالات خود بدان پرداخته اند . ۴
علّامه شعرانى در باره سند و مباحث رجالى نيز آرايى دارد كه در نوشته هاى ياد شده ، بدان پرداخته نشده است.

چهار . مباحث فقه الحديثى

تفسير و شرح حديث و قواعدى كه در اين زمينه به كار مى آيند ، ذيل عنوان فقه الحديث ، جاى مى گيرند .

1.ر. ك : المدخل إلى عذب المنهل ، ص ۲۵ ـ ۷۰ .

2.ر. ك : همان ، ص ۷۰ ـ ۹۷ .

3.ر. ك : فرزانه ناشناخته ، ص ۹۷ ـ ۹۸ .

4.ر. ك : كيهان انديشه ، ش ۴۷ ، ص ۱۳۷ ـ ۱۳۸ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي جلد سوم
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 255936
صفحه از 399
پرینت  ارسال به