تحليلى بر خطبه «الكافى» ^۱

مقدّمه كتاب ها و آغاز آنها ـ كه در گذشته ، به عنوان «خطبة الكتاب» شناخته مى شد ـ ، يكى از بهترين راه ها براى شناخت كتاب ، انگيزه ها و فضاى شكل گيرى كتاب است. مؤلّفان ، غالبا در آغاز اثر خود ، انگيزه تأليف و برخى نكات برجسته و قابل توجّه را بازگو مى كنند. بدين جهت ، بسيارى از اوقات ، خطبة الكتاب يا مقدّمه ها ، پس از پايان يافتن كتابْ نوشته شده است. به سخن ديگر ، مقدّمه آثار ، غالبا حكم معرّفى اجمالى اثر و تا حدودى ، به سان چكيده مقالات و پايان نامه هاست.
با اين توصيف ، در اين نوشته ، نگاهى به مقدّمه كتاب شريف الكافى مى افكنيم تا از زاويه نگاه كلينى به اين كتاب ، آشنا شويم.
خطبه الكافى در چاپ هاى كنونى ، هشت صفحه است و گويا در برابر هر جلد ، يك صفحه نگاشته است. مى توان مطالب اين خطبه را در پنج محور قرار داد :

الف . حمد و ثناى خداوند

يك صفحه و نيم از خطبه كتاب ، به حمد و ثناى پروردگار اختصاص دارد. كلينى در اين حمد و ستايش ، از روايات ، بسيار بهره برده است.

كامپيوترى علوم اسلامى (نور) منتشر شد و مجموعه آثار كنگره ، برخى نسخه هاى خطّى الكافى ، و نيز ديگر شروح ، تعليقه ها و ترجمه هاى چاپ شده الكافى را در خود دارد .

ه . پژوهش هاى بر جاى مانده

با اين همه ، هنوز هم عرصه هاى پژوهش در باره كتاب الكافى و زندگى و شخصيت كلينى ، فراوان است كه به برخى از آنها اشاره مى گردد :
1 . پژوهش در باره مصادر الكافى ؛
2 . بازسازى تأليفات كلينى ؛
3 . تحليل نسخه ها ، شروح و ترجمه هاى الكافى ؛
4 . الكافى در آثار و نوشته هاى مخالفان و مستشرقان ؛
5 . پژوهش هايى در باره كلينى ، از قبيل :
ـ رابطه كلينى با مكتب حديثى قم ،
ـ رابطه كلينى با مكتب حديثى بغداد ،
ـ رابطه كلينى با مكتب حديثى كوفه ،
ـ جايگاه كلينى در فهرست ها و مشيخه ها ،
ـ رابطه كلينى با دولت آل بويه ،
ـ مراكز حضور كلينى ( قم ، رى ، بغداد ، نيشابور ، كوفه و... ) ،
ـ كلينى و انديشه غلو.
***
در پايان ، اعلام مى دارد همايش هاى علمى آينده آستانه حضرت عبد العظيم عليه السلام و مؤسّسه علمى ـ فرهنگى دارالحديث ، از اين قرارند :
1 . بزرگداشت شيخ صدوق : 1432 ق ، برابر با 1390 ش ؛
2 . بزرگداشت عبد الجليل رازى قزوينى : 1434 ق ، برابر با 1392 ش ؛
3 . بزرگداشت هزاره سيّد مرتضى : 1436 ق ، برابر با 1394 ش .