كازرون متولد شد و از هشت سالگى در شيراز به كسب علوم پرداخت و بعد براى تحصيل ادب و علوم عصر خود ، به واسط و بغداد رفت ( 745 ق ). در 750 ق ، به دمشق رفت و در محضر درس تقى الدين سبكى حضور يافت. در 770 ق ، به مكّه رفت و سپس مدت پنج سال در هند ( دهلى ) اقامت گزيد. در 794 ق ، به دعوت سلطان احمد بن اويس ، به بغداد رفت و سپس به ايران آمد. تيمور لنگ ، پس از فتح شيراز ، او را گرامى داشت ؛ ولى وى در شيراز نماند و در 796 ق ، به يمن رفت ، و از طرف الملك الأشرف اسماعيل بن عبّاس ، به عنوان قاضى القضات يمن تعيين شد ، و پادشاه ، دختر او را نيز به زنى گرفت. فيروزآبادى ، در 802 ق ، به حج رفت . همچنين ، در 805 ق به مكّه رفت ، و سپس به زبيد بازگشت ، و در شوّال 817 ق ، در آن جا درگذشت.
فيروزآبادى ، به هر ناحيه از قلمرو اسلامىِ آن روز كه سفر كرد ، مورد توجّه فرمانروايان عصر خود بود. در روم ( عثمانى ) ، مورد توجّه سلطان ايلدرم بايزيد شد و در مصر و يمن و بغداد و تبريز نيز مورد توجّه واقع شد .
فيروزآبادى ، در زمينه حديث و تفسير و تاريخ نيز كتاب نوشته است ؛ ولى حوزه اصلى كار وى همان لغت نويسى به شمار مى رود. وى با تأليف كتاب قاموس ، يكى از معتبرترين لغت نامه هاى زبان عربى را تأليف كرد. گذشته از قاموس ، آثار ديگرى نيز از وى در دست است كه بسيارى از آنها به چاپ نرسيده اند . از آنها كه به چاپ رسيده ، كتب ذيل را مى توان نام بُرد : تَحبير المُوَشّين ( الجزاير ، 1909 ) ؛ سِفْر السعادة يا صراط المستقيم به زبان فارسى ، كه به عربى ترجمه شده است ؛ تنوير المِقباس من تفسير ابن عبّاس ( قاهره ، 1290 ق ). ^۱
آثار فيروزآبادى در زمينه هاى تفسير ، حديث ، تاريخ و لغت بوده ، كه فهرست آن بدين شرح است :

فرمودند كه در پايان سفر السعادة ، مطلبى در باره احاديث غير صحيح آمده است.
اين سخن ، سبب شد به كتاب سفر السعادة مراجعه كنم و ملاحظه شد كه خاتمه كتاب سفر السعادة ، همين رساله است.
قبل از آوردن متن رساله ، نكاتى را در باره فيروزآبادى ، آثار وى و اين رساله در سه بند مى آورم .

اوّل . گذرى بر زندگانى علمى فيروزآبادى

كسان بسيارى ، شرح حال فيروزآبادى را نوشته اند ، مانند : زبيدى ، سخاوى ، ابن حجر و... . ^۱ در اين ميان ، مرحوم غلامحسين مصاحب ، در دايرة المعارف خود ، شرح مختصرى آورده كه عينا درج مى گردد :
فيروزآبادى (firuzabdi) ، شهرت : مجد الدين ابو طاهر محمّد بن يعقوب (729 ـ 817 ق) ، عالم لغوى و لغت نويس معروف ايرانى ، صاحب كتاب قاموس. در