37
حديث پژوهي جلد سوم

امام باقر عليه السلام روايت هاى متعدّدى منقول است. توضيحاتى نيز از كتاب هايى مانند قانون ابن سينا ضميمه شده است. تلخيص اين كتاب ، توسّط ابراهيم مجمل جميل و نشأت المصرى ، تصحيح شده و در قاهره (مكتبة القرآن) به چاپ رسيده است.
7 . المنهل الروى فى الطبّ النبوى ، محمّد بن احمد بن على بن طولون الدمشقى ( 880 ـ 953 ق ) ، مراجعه و تعليق : الشيخ زهير عثمان الجعيد ، بيروت : دار ابن زيدون ، 1416 ق / 1996 م ، 294 ص.
ابن طولون در مقدّمه مى گويد :
از ديرباز ، محدّثان ، به گردآورى روايات پزشكى اهتمام داشته اند. برخى اين روايت ها را با اسناد مى نوشتند ، مانند ابن نعيم اصفهانى و ابو المحاسن بن عبد الهادى و برخى آنها را با حذف سند ، جمع آورى مى كردند ، مانند ذهبى و سيوطى.
سپس مى گويد :
من كتابى به روش دسته اوّل فراهم ساختم ؛ ولى احساس كردم كه تمايل به گونه دوم ، بيشتر است. از اين رو ، كتاب المنهل الروى را نوشتم .
در مقدّمه ، مانند سيوطى مى نويسد :
احاديث صحيح ، حسن و ضعيف و آثار موقوف و مقطوع را در اين كتاب جاى دادم.
همچنين ، نويسنده براى احاديث ، شرح و توضيحى نوشته است ؛ ولى ساختار و نظم كتاب ، معلوم نيست. ضمنا معلوم نيست كه چاپ كتاب بر پايه كدام نسخه انجام گرفته است. تنها يك مقدّمه دو صفحه اى در شرح حال ابن طولون ، آغازگر كتاب است. ۱

1.در كتب فهارس اهل سنّت ، از كتاب هاى ديگرى نيز ياد شده كه تاكنون به چاپ نرسيده و يا نسخه اى از آن در دست نيست كه از اين نويسندگان مى توان ياد كرد : ۱ . ابن السنى ( م ۳۶۴ ق ) ؛ ۲ . ابن ابى عاصم ( م ۲۷۸ ق ) ؛ ۳ . ابن طرخان ( م ۷۲۰ ق ) ؛ ۴ . عبد الملك ابن حبيب ( م ۲۳۸ ق ) ؛ ۵ . ابن ساعد ( م ۷۴۹ ق ) ؛ ۶ . المقدسى الحنبلى ؛ ۷ . ضياء الدين المقدسى ( م ۶۴۲ ق ) ؛ ۸ . حبيب النيسابورى ؛ ۹ . الصفتى الزينى ؛ ۱۰ . قسطلانى ؛ ۱۱ . ابن حزم ( م ۴۵۶ ق ) ؛ ۱۲ . السخاوى ( م ۹۰۲ ق ) ؛ ۱۳ . يوسف بن محمّد السرمدى ( م ۷۷۶ ق ) ؛ ۱۴ . شمس الدين البعلى ( م ۷۰۹ ق ) ؛ ۱۵ . داوود بن فرج ؛ ۱۶ . حسن بن محمّد النيسابورى ( م ۴۰۶ ق ) ؛ ۱۷ . نجم الدين محمّد بن محمّد الغزى ( م ۱۰۶۱ ق ) ؛ ۱۸ . ابن التلميذ ( م ۵۶۰ ق ) ؛ ۱۹ . خضر بن محمود العطوفى ( م ۹۴۸ ق ) ؛ ۲۰ . صالح بن عبدالعزيز الماردينى ( ق ۱۲ ) . ر . ك : الشفاء فى الطب ، احمد بن يوسف التيفاشى ، ص ۱۹ ـ ۲۰ ؛ الطبّ النبوى ، عبد اللطيف البغدادى ، ص ۱۳ ـ ۱۵ ؛ الطبّ النبوى ، سيوطى ، ص ۳۷ ـ ۳۹ .


حديث پژوهي جلد سوم
36

ذهبى در كنار گردآورى و تنظيم احاديث پزشكى ، به توضيحاتى در باره احاديث و نقل سخنان حكيمان پرداخته است.
5 . الطبّ النبوى ، ابن قيّم الجوزية ( 691 ـ 751 ).
ـ تحقيق : عبد الغنى عبد الخالق ، بيروت : دار الفكر ، 1377 ق / 1957 م و دار الندوة الجديدة ( افست ) .
ـ تحقيق : سيّد ابراهيم ، قاهره : دار الحديث ، 1411 ق / 1991 م .
ـ تحقيق : السيّد الجميلى ، بيروت : دار الكتاب العربى ، ج 1 ، 1407 ق / 1986 م ، ج 2 ، 1412 ق / 1992 م .
ابن قيّم ، روايات مرتبط با پزشكى ، و بهداشت داروها را در 125 فصل گردآورده است و توضيحاتى در لابه لاى اخبار و احاديثْ به چشم مى خورد. در فصول پايانى كتاب ، داروها و خوراكى ها را بر اساس حروف الفبا ، منظّم كرده است .
6 . طبّ النبى المعروف بالمنهج السوى و المنهل الروى فى الطبّ النبوى ، جلال الدين السيوطى (880 ـ 911 ق )، تحقيق و تخريج: حسن محمّدمقبولى الاهدل، بيروت: مؤسسة الكتب الثقافية ، ج 1 ، ص 1406 ق / 1986 م ، ج 2 ، 1418 ق / 1998 م ، 502 ص.
محقّق ، تصحيح كتاب را به عنوان پايان نامه كارشناسى ارشد به انجام رسانده و آن را با چهار نسخه ، مقابله كرده است. البته نسخه هاى هشت گانه اين كتاب را در كتاب خانه هاى جهان ، معرّفى مى كند . ۱
سيوطى مى نويسد :
در اين كتاب ، اخبار و آثار را گردآوردم و اخبار ، اعم از صحيح ، حسن و ضعيف است.
مجموع اخبار و آثار ، 667 روايت است. در اين كتاب ، از امير مؤمنان على عليه السلام و نيز

1.الطبّ النبوى ، ص ۵۵ و ص ۶۲ ـ ۶۴ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي جلد سوم
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 270138
صفحه از 399
پرینت  ارسال به