گزارش موضوعى و محتوايىِ احاديث

محتوا و موضوعات احاديث را از دو منظر مى توان بررسى كرد : يكى ، بررسى وضع موجود در كتب حديث ، و ديگرى ، تعيين قلمرو حديث و آنچه مى خواهد بدان دلالت كند. به سخن ديگر ، اين مسئله ، گاه از چشم انداز قلمرو دين بررسى مى شود و اين كه حديث ، چه رسالتى را بر عهده دارد و به چه امورى مى خواهد بپردازد (هر چند محدّثان ، تاكنون بدان دست نيافته اند و در تبويب ها و موضوع بندى ها بدان توجّه نداشته اند) و گاه از منظر گزارش وضع موجود . در اين نوشتار ، منظر دوم ، يعنى گزارش محتوايىِ روايات در وضع كنونى ، مورد توجّه است .
براى دستيابى به اين امر ، دو راه را مى توان دنبال كرد : مراجعه به تبويب كتب حديثى ؛ مراجعه به احاديث ، صرف نظر از تبويب هاى محدّثان.

الف . محتوا و موضوعات ، بر اساس تبويب كتب حديث

در اين قسمت ، چهار تبويب را كه در مقاطع مختلف تدوين حديث ، صورت گرفته ، به عنوان نمونه مى آوريم : تبويب كلينى در كتاب الكافى ؛ تبويب فيض كاشانى در كتاب الوافى ؛ تبويب علّامه مجلسى در كتاب بحار الأنوار ؛ تبويب استاد محمّد رضا حكيمى در كتاب الحياة .
1 . ثقة الاسلام كلينى ( م 329 ق ) . وى محتواى روايات الكافى را با عنوان اصلى كتاب ، تفكيك كرده كه البته هر كتاب ، داراى عنوان هاى فرعى باب است . فهرست عناوين كتب

ديگر ، بيان تجربه هاى پيشوايان دينى و يا برگرفته از تجارب ديگران اند .
لكن چگونگى تشخيص اين دو گونه روايت و نحوه تعامل با آنها ، خود ، پژوهشى ديگر مى طلبد .