211
در پرتوِ حديث

توصيف بهشت ۱ و يا عدم مرگ عيسى مسيح عليه السلام ۲ را نيز مى توان افزود.
نكته مهم تر ، طريقه و چگونگى آوردن اين روايات در بحار الأنوار است. ما در فصل اوّل اين نوشته ، نشان داديم كه علّامه مجلسى اختلاط اخبار را بر نمى تابد ، و نه تنها بر آن اعتراض مى كند ، بلكه مؤلّفانى را كه با اين شيوه ، كتاب هاى خود را كم اعتبار ساخته اند ، نكوهش مى كند ، و به احتمال فراوان اين نكوهش از اين حدّ در نمى گذرد ، و اگر آنان اخبار را به گونه اى از هم متمايز ساخته بودند كه امكان نقد و نسبت سنجى آنها با علم صحيح اهل بيت فراهم مى گشت ، جاى اعتراضى باقى نمى ماند. از اين رو ، علّامه مجلسى ، خود ، روايات اهل سنّت را جز در بيان ها و شرح و تبيين هاى بحار الأنوار ذكر نمى كند و از اختصاص رقم و جايى همانند روايات اصلى كتاب ، به آنها خوددارى مى ورزد ، و بيشتر از كتاب هاى شيعى كه مشتمل بر روايات اهل سنّت هستند ، نقل مى كند و نه آن كه مستقيماً به آنها مراجعه كند. براى اثبات و مستند كردن اين ادعا ، كافى است به نشانى هاى ذكر شده در سراسر مقاله مراجعه كنيم. تنها دو استثنا مشهود اين قاعده ، كتاب شهاب الأخبار قاضى قضاعى با علامت مشخص و مستقيم [ الشهاب ] و الدرّ المنثور هستند ، كه از مصادر بحار الأنوار به شمار مى آيند و در مجلدات مختلف ، از آنها نقل مى شود ۳ . علّامه مجلسى خود در مقدمه ، علّت را ذكر مى كند و مى گويد:
و كتاب الشهاب و إن كان من مؤلّفات المخالفين ، لكنّ أكثر فقراتها مذكورة فى الكتب و الأخبار المروية من طرقنا ، و لذا اعتمد عليه علماؤنا و تصدّوا لشرحه؛۴و كتاب شهاب الاخبار اگرچه از تأليفات اهل سنّت است ، امّا بيشتر فقرات آن در كتاب ها و رواياتى كه از طرق شيعه به ما واصل شده ، موجود است و از اين رو ، عالمان ما به آن اعتماد كرده و به شرح آن پرداخته اند.

1.همان ، ج ۸ ، ص ۹۲.

2.همان ، ج ۱۴ ، ص ۳۴۴.

3.براى نمونه هاى نقل از شهاب الاخبار بنگريد : بحار الأنوار ، ج ۵۷ ، ص ۱۶ ، ح ۲۱؛ ج ۵۸ ، ص ۶۶ ، ح ۱۵۰ و ج ۵۹ ، ص ۷۰ ، ح ۱۰۴؛ ج ۶۰ ، ص ۱۹ ، ۲۰ و ۲۶۸ ، و براى نمونه هاى نقل از الدرّ المنثور بنگريد : ج ۵۴ ، ص ۳۷۰ ، ح ۱۲؛ ج ۵۵ ، ص ۱۷ ، ح ۱۰؛ ج ۵۲ ، ص ۵؛ ج ۵۶ ، ص ۲۷ ، ح ۱۰ .

4.بحار الأنوار ، ج ۱ ، ص ۴۲.


در پرتوِ حديث
210

گستره و چگونگى نقل احاديث اهل سنّت

همان گونه كه از شواهد و نمونه ها هويداست ، گستره نقل احاديث اهل سنّت ، همه موضوعات و تمام كتاب هاى بحار الأنوار را مى گيرد؛ گرچه گاه در ابوابى مثل «فتن» ، «فضائل و مناقب» و «احتجاجات» فزونى مى گيرد. ما براى مستند ساختن اين نكته ، در يك مرور اجمالى بر روايات استفاده شده از صحيح بخارى ، گستردگى اين مطلب را نشان مى دهيم .
علّامه مجلسى در كتاب «موت» بحار ۱ ، احاديثى را از صحيح بخارى در باره جايگاه انسان در قيامت و ارائه آن به مرده در برزخ نقل مى كند ، كه يك موضوع كلامى است ، و در مجلدات هفده تا بيست ، شواهد فراوان تاريخى را از صحيح بخارى گزارش مى دهد ۲ . همچنين در مجلدات سى تا پنجاه و بيشتر توسط كتاب هايى مانند مناقب ابن شهر آشوب ، طرائف و فضائل ابن شاذان ، مناقب را نقل مى كند ۳ . پس از اينها ، در باره خواب و رؤيا و تعبير آن ، و حديث «من رآنى فى النوم فقد رآنى» ۴ ، و نيز احاديث متعددى را در باره جنّ ۵ نقل مى كند.
همچنين مى توانيم احاديث مربوط به گوسفند دارى را اضافه كنيم كه موضوعى كاملاً اقتصادى است. ۶ در زمينه احاديث فقهى نيز مواردى مربوط به وضوى حضرت رسول صلى الله عليه و آله ۷ ، اذان و فضيلت آن ۸ قابل اشاره است.
در باره جمع قرآن نيز روايتى از بخارى نقل كرده است. ۹ موضوعات ديگرى همچون

1.بحار الأنوار ، ج ۶ ، ص ۲۸۴.

2.همان ، ج ۱۷ ، ص ۳۴۹؛ ج ۵۸ ، ص ۱۸ ، ح ۴۲؛ ج ۱۹ ، ص ۲۲۶؛ ج ۲۰ ، ص ۱۹۹ و ۲۰۰ .

3.همان ، ج ۴۱ ، ص ۵۸ ـ ۱۰۲ ؛ ج ۳۸ ص ۲۵۰ و... .

4.همان ، ج ۵۸ ، ص ۲۲۲ ، ح ۲۳۴.

5.همان ، ج ۵۹ ، ص ۱۷۷ ، ح ۲۹۷.

6.همان ، ج ۶۱ ، ص ۱۱۷.

7.همان ، ج ۶۳ ، ص ۵۵۴ .

8.همان ، ج ۸۱ ، ص ۱۰۵.

9.همان ، ج ۸۹ ، ص ۷۵.

  • نام منبع :
    در پرتوِ حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 303403
صفحه از 410
پرینت  ارسال به