نقل معنا از ديدگاه علّامه شعرانى رحمه الله
چكيده
«نقل معنا» يعنى : نقل محتواى يك خبر . بدون اصرار بر واژه ها و تعابير آن. اين شيوه در نقل شفاهى رايج بوده و در نقل كتبى نيز هنگام نقل قول غير مستقيم به كار مى رود. امامان ما ، اين شيوه عقلايى را تأييد كردند و با احاديثى چند بر آن صحّه گذاشتند و دستِ كم ، در غير دعاها ، رساله ها و نامه هاى مكتوب ، با آن مخالفت نكردند. آنان نقل حديث را با اين اجازه آسان ساخته ، به ترويج و همگانى شدن حديث ، يارى رساندند اما شرط كردند كه تفاوت واژه ها ، به تفاوت معنا نينجامد. از اين رو ، نقل معنا نزد راويان شيعى به صورت يك شيوه امضا شده و مقبول درآمد. علّامه شعرانى رحمه الله نيز اين شيوه را با رعايت چند شرط پذيرفته و برخى از آثار آن را تبيين كرده است . او نمونه هايى را ارايه و مشكلاتى را در احاديث با استفاده از آگاهى بر اين روش حل نموده است. ما در گردآورى آراى اين علّامه گرانقدر از حواشى ارزشمندش بر شرح ملّا صالح مازندرانى بر كافى و نيز ترجمه نفس المهموم سود جسته ايم.
كليد واژه : نقل معنا ، شروط نقل معنا ، آثار نقل معنا ، شعرانى و نقل معنا.
مفهوم نقل معنا از ديدگاه علّامه شعرانى رحمه الله
«نقل معنا» ، ۱ اصطلاحى مشهور نزد محدثان بوده و به معناى نقل محتواى يك خبر ، بدون اصرار بر واژه ها و عبارت هاى آن است . ۲ اين شيوه ، در نقل شفاهى رايج بوده و در نقل
1.از آن جا كه تعبير عربى رايج براى اين مفهوم ، «رواية الحديث بالمعنى» يا «نقل الحديث بالمعنى» است ، گاهى در فارسى نيز به جاى اين اصطلاح ، «نقل به معنا» گفته مى شود ، اما بهتر است در عبارات فارسى ، از آن پرهيز شود و همان «نقل معنا» گفته شود .
2.روايةُ الحديث بالمعنَى : نقلُ معنَى الحديثِ مِن دونِ الجُمودِ على الألفاظ. لا تجوزُ لِمَن لَمْ يكنْ عالماً بِمقاصِدِ الألفاظِ ، وما يحيلُ مَعانِيها ، ومَقاديرِ التفاوتِ بينَها بِغيرِ خلافٍ ؛ معجم مصطلحات الرجال و الدراية ، ص ۷۰ ؛ الرعاية فى علم الدراية ، ص ۳۱۰ ؛ وصول الأخيار ، ص ۱۵۱ ؛ نهاية الدراية ، ص ۴۸۸ ؛ مقباس الهداية ، ج ۳ ، ص ۲۷۷.
