راضى را بيان ^۱ مى كند و احاديثى كه شيوه هاى ايجاد آرامش را نشان مى دهد. ^۲ همه اين احاديث ، مى توانند مثال هايى براى بحث ما به شمار آيند. ما ، تنها به حديث «أهنى ء العيش ، اطّراح الكلف» ^۳ از امام على عليه السلام اشاره مى كنيم ، كه يكى از راه هاى دستيابى به آرامش و چشيدن شهد گواراى زندگى را ، كنار زدن تكلّف ها و دورى از تجمّل ها ، مى داند. تفصيل بيشتر را در اين زمينه ، مى توان در بخش سوم اين مجموعه گفتارها يعنى «زندگى حديثى» ديد .

بخش دوم : موانع

آنچه در بخش پيش گفته آمد ، به تنهايى نمى تواند اين نهر مالامال از درّ و مرواريد معارف اهل بيت را بر تشنگان حقيقت بگشايد. سدها و موانعى هرچند خُرد ، در اين ميان نهاده شده و غفلت ها و نقص ها و ناكامى هايى ، راه آب حيات را بر زندگى بسته است. ما به برخى اشاره مى كنيم و در حدّ توان ، به ارائه راه حل آنها مى پردازيم.

الف : تقدّس داده هاى دينى

پژوهش و تحقيق در زمين ترديد و شك ، جوانه مى زند و يقين ، به درستى مطلق يك گزاره و يا به اطمينان نادرستى حتمى ، تنها براى پايان پژوهش و تطبيق عملى آن مناسب است. از اين رو ، گزاره هايى كه از پيش پذيرفته شده و ادله ديگرى كه ردّ آن را ناممكن دانسته اند ، نمى توانند پا در عرصه آزمون و خطا بنهند ، بلكه خودْ معيار و محكى براى ردّ و قبول ديگر داده هاى علمى مى شوند. اين ، همان اصل ابطال پذيرى در آزمون تجربى فرضيه هاست كه در مبحث ما نيز بايد مورد صدق بيابد.
نگاه ما به گزاره هاى دينى ، يك نگاه علمى محض نيست. ما سخنان ائمه عليهم السلام را همچون وجود شريف آنان ، پاس مى داريم و حرمت مى نهيم و بنا به دليل هاى كلامى پذيرفته شده ،

نمى پردازيم و دوستداران را به ابواب متعددى مانند: «ما يطرد الحقد» [ باب 882 ] ، «ما يطرد الحزن» [ 818 تا 821 ] ، «علاج الكبر» [ باب 3440 ] ، «دفع الكبر» [ باب 3441 ] ، در كتاب ميزان الحكمة ارجاع مى دهيم .
تنها نكته مهم آن است كه اين راه هاى درمان ، نه فقط شناختى و نه تنها رفتارگرايانه است ، بلكه احاديثى براى هر دو شيوه شناخت و رفتار داريم ، كه راه درمان را نشان مى دهد. به عنوان مثال در همين مسئله اخير ، يعنى كبر ، باب «دفع الكبر» به راه هاى عملى و باب «علاج الكبر» ، به راه هاى شناختى درمان «كبر» ، اشاره دارد. اين راه ها ، افزون بر زبان توصيه اى احاديث در نهى از صفات زشت و يا توجه دادن شخص به آثار زيان بار صفت و كردار خويش است. نيز افزون بر راه هاى تنبيهى و تشويقى كلى ، روش هاى عملى و جزيى را نيز در برخى موارد ارائه داده اند. ما تنها متن دو روايت از روايات متعدد شيوه رفتارى و عملى معالجه كبر را مى آوريم:
رسول اللّه صلى الله عليه و آله فرمود:
من حمل بضاعته فقد أمن من الكِبر؛^۱هر كس كالاى خويش را خود حمل كند ، از كبر رهيده است.
امام صادق عليه السلام فرمود:
من رقع جيبه و خصف نعله و حمل سلعته ، فقد برى ء من الكبر؛^۲هر كس جامه و كفشش را خود ، پينه زند و كالاى خويش را حمل كند ، از كبر رهيده است.
ثمره ديگر شناخت احاديث توصيفى و تبيينى ، پيشگيرى از پيدايش حالات نامناسب و پريشانى هاى روحى است. در ميان احاديث غنى ما ، رهنمودهايى بس روشن و ساده وجود دارد كه كاربرد آنها ، از بروز اضطراب ها ، افسردگى ها و روان پريشى هاى مزمن و ژرف جلوگيرى مى كند ، احاديثى كه نشانه هاى غم و اندوه را برمى شمرد و علت آن را توضيح مى دهد ، ^۳ احاديثى كه چگونگى عملكرد انسان هاى ناآرام و يا مغرور و از خود