مجموعه اى از احاديث براى من نقل كرده است» . ^۱
أبوغالب زرارى از سال 285 تا سال 368 مى زيسته است و از اين رو ، نقل روايت او از نعمانى ، نقل شاگرد از شيخ نيست ، بلكه نقل دو معاصر از يكديگر است . محقق خبير ، جناب جلالى ، در مقدمه رساله زرارى ، به اين معاصرت تصريح كرده است . ^۲
در باره راوى چهارم ، على بن محمّد بن يوسف الحرآنى ، اطلاع مهمى نداريم وفقط مى دانيم كه او در سال 393 هجرى مشغول استنساخ كتاب بوده است ، كه تأييد كننده حدس ما در باره عصر نعمانى است. ابن طاووس در مهج الدعوات ^۳ روايتى را به وسيله او از أبو عبداللّه بن ابراهيم بن جعفر النعمانى الكاتب نقل مى كند ، و علّامه مجلسى به نقل از كتاب عتيق غروى مى گويد :
نسخ من كتاب الشيخ على بن محمّد بن يوسف الحرّانى فى جمادى الآخرة فى سنة أربعمئة ، قال: نسخت من كتاب الشيخ أبى الحسن على بن حمزة بن أحمد الكاتب بخطّه فى جمادى الاُولى سنة ثلاث و تسعين و ثلاثمئة ... .
اين اطلاعات ، با ديگر آگاهى هاى ما همخوان است .

تاريخ تحمل حديث نعمانى

نعمانى در برخى موارد ، افزون بر نام استاد خود ، سال نقل و تحمل حديث را نيز ذكر مى كند . اين تاريخ ها هر چند اندك اند ، اما به خوبى عصر او را روشن مى سازند . اين تاريخ ها به ترتيب عبارت اند از : 313 هجرى ^۴ ، 327 هجرى ^۵ و 333 هجرى ، ^۶ همه اين تاريخ ها نيز با سال هاى تولد و وفات مشايخ او همخوان هستند . مؤيّد اين تاريخ ها ، تاريخ نقل و تحمل حديث مشايخ نعمانى از مشايخ قبلى خود است كه اتصال طبقات و

2 . محمّد بن على بن [ أبى ] طالب البلدى ، أبوالمرجى .
3 . أحمد بن سليمان بن حسن ، أبو غالب زرارى .
4 . على بن محمّد بن يوسف الحرّانى.
در باره ولادت و وفات راوى اول كه كاتب و روايت كننده كتاب غيبت است ، اطلاعى در دست نيست ، اما مى دانيم كه نجاشى (متوفى 450 هجرى) او را ديده ، ولى از پسر او اجازه روايت كتاب هايش را گرفته ، كه نشان دهنده خردسالى و نرسيدن نجاشى به سن تحمل حديث ، هنگام ديدن شجاعى است ^۱ . شجاعى ، همچنين استاد أحمد بن عبدالواحد ، معروف به أحمد بن عبدون و يا ابن حاشر بوده است ^۲ كه به گفته شيخ طوسى ، تا 423 هجرى زنده بوده است ^۳ و همين ابن عبدون ، استاد نجاشى است. ^۴ اين اطلاعات ، نشان مى دهد كه شجاعى دو طبقه از نجاشى پيشتر است و با احتساب مجموع دو طبقه (هر طبقه سى تا سى و پنج سال) و تفريق آن از سال وفات نجاشى (450) ، عصر شجاعى ، يعنى دهه هاى ميانى نيمه دوم قرن چهارم و در نتيجه عصر استاد او ، نعمانى ، به دست مى آيد كه همان دهه هاى ميانى قرن چهارم است .
راوى دوم ، أبوالمرجى بلدى ، استاد ابوالفتح كراجكى است . كراجكى مؤلف كنز الفوائد است و در سال 449 وفات يافته است ^۵ و از اين رو ، نعمانى كه استادِ استاد اوست و دو طبقه از او جلوتر ، در نيمه دوم قرن چهارم هجرى مى زيسته است .
راوى سوم ، أبوغالب زرارى ، أحمد بن محمّد بن سليمان بن حسن است . او در رساله رجالى خود گفته است : «أبو عبداللّه محمّد بن ابراهيم النعمانى ، دعاى سرّ را در ضمن