خواننده مى نهد. اين روايات ، اگرچه گزارش مناظره و جدال كلامى نيستند ، اما مواد خام و مستندات مناظره هاى كلامى را فراهم مى آورند و از اين نظر مى توانند در اين كتاب جاى گيرند. از جمله اين احاديث ، حديث لوح فاطمه عليهاالسلام است كه در گفتگوى ميان جابر بن عبداللّه انصارى و امام باقر عليه السلام بررسى شده است. ^۱
طبرسى در صفحات فراوانى ، به شرح وقايع اتفاق افتاده پس از پيامبر صلى الله عليه و آله مى پردازد و كيفيت بيعت و خطبه حضرت زهرا عليهاالسلامو گفتگويش با انصار و مناظره و مناشده امام على عليه السلام با ابوبكر و نامه حضرتش به او و نيز خطبه سلمان را گزارش مى كند .
طبرسى ، ^۲ همچنين احتجاج مناشده اى امام على عليه السلام با اعضاى شوراى نصب شده از سوى عمر براى تعيين خليفه را به طور كامل نقل مى كند ، ^۳ و نيز احتجاج حضرتش بر گروه فراوانى از مهاجرين و انصار ، مانند عبداللّه بن عمر ، طلحه ، زبير ، زيد بن ثابت و انس بن مالك. ^۴ پس از اين مباحث و اندك نكات منقول از كتاب سليم بن قيس ، طبرسى به مناظرات زمان خلافت اميرالمؤمنين عليه السلام با زبير ، طلحه ، ناكثين ، حسن بصرى پس از ورود حضرت به بصره معاويه ، خوارج و مارقين مى پردازد .
اين ترتيب ، حاكى از اتخاذ يك سير تاريخى براى مباحث از سوى طبرسى است. اگرچه نمى توان همه آنچه را طبرسى آورده است ، با سال شمار وقايع صدر اسلام مطابقت داد ، اما مسير كلى بحث با تاريخ صدر اسلام و ماجراهاى زندگى امام على عليه السلام متناسب است. خطبه شقشقيه و گفتگوى امّ سلمه و عايشه و احتجاج على عليه السلام با اشعث بن قيس در همين ظرف جاى مى گيرد.
پس از اين ، سيماى كتاب به سوى كار موضوعى تغيير مى يابد و شاهد احتجاجات اميرالمؤمنين عليه السلام در توحيد هستيم ، چه به شكل خطبه هاى توحيدى نهج البلاغه ^۵ و چه به

مى كند. سپس به جدال غير أحسن مى پردازد و آن را اين گونه تعريف مى كند:
أن تجحد حقّاً لا يمكنك أن تفرّق بينه و بين باطل من تجادله ، و إنّما تدفعه عن باطله بأن تجحد الحقّ ، فهذا هو المحرّم؛ لأنّك مثله ، جحد هو حقّاً و جحدت أنت حقّاً آخر؛حقى^۱را انكار مى كنى و نمى توانى ميان آن و باطل مناظره كننده ات جدايى افكنى ، و تنها با انكار حق از باطلش جلو گرفته اى و اين حرام است ، چون تو مانند او شده اى ، او حقّى را انكار مى كند و تو نيز حقّى ديگر را منكرى.
طبرسى در اين فصل ، مناظره سنگين و تفصيلى پيامبر صلى الله عليه و آله را با پيروان پنج دين آورده است ^۲ و نيز مناظره حضرتش را با مشركان مكّه ، ^۳ . اين سير گزارش ها ، با نقل احتجاج و گفتگوى پيامبر با يهوديان مدينه ^۴ و سپس اندك اندك به مناظره هاى درون دينى مى پردازد و احتجاج پيامبر را در افضل بودن على عليه السلام ^۵ ، فضيلت على بر فرشتگان ، حديث واقعه عقبه و حذيفه را مى آورد. ^۶ كارى كه در بقيه كتاب كمتر بدان مى پردازد و اين نشانه اهميت حديث غدير نزد طبرسى است . او حتى مراحل و منازل راه و مسير پيامبر از مكّه تا مدينه را گزارش و خطبه غديريه پيامبر صلى الله عليه و آله را با همه تفصيل آن نقل نموده است. ^۷
طبرسى به اثبات امامت ديگر ائمه عليهم السلام نيز نظر دارد و رواياتى دالّ بر آن را در دسترس