حسنين عليهماالسلام ، حجم زيادى دارند ^۱
، امّا فصل مربوط به امام صادق عليه السلام بيشتر مى نمايد ، ^۲ زيرا بخش هايى از اين مناظره ها به مجادله هاى اصحاب امام صادق عليه السلام اختصاص دارد ، مانند احتجاج هشام بن حكم با مردى از سرزمين شام و عمرو بن عبيد ، ^۳ و نيز گفتگوى مؤمن طاق با زيد بن على بن الحسين ، ^۴ ابن ابى خدرة ^۵ و أبوحنيفه ^۶ . شايد بتوان تعداد احاديث غير مناظره اى منقول از امام صادق عليه السلام را نسبت به احاديث مشابه منقول از امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام نيز بيشتر دانست ، مانند احاديث مربوط به صحيفه فاطمه عليهاالسلام و مصحف او و كتاب جفر و جامعه ^۷ .
نكته جالب توجه در اين احتجاج ها ، موضعگيرى أئمه عليهم السلام نسبت به مسائل مطرح اجتماع معاصر خويش است كه خود ، اثبات كننده جارى حضور ايشان در متن زندگى و جامعه است.
حسنين عليهماالسلام ، بيشتر مناظرات درون دينى خود را با عثمانيان و امويان برگزار كرده اند ، مانند عمرو بن عثمان بن عفّان ، عمروعاص ، وليد بن عقبة بن أبى معيط ، عتبة بن ابى سفيان و در رأس حكومت آنان ، معاويه و در رأس هرم فكرى برخى از آنان ، مغيرة بن شعبه.
طبرسى ، ^۸ از مناظرات برون دينى اين دو سرور جوانان بهشت ، گزارشى به دست نداده است ، اما در گزارش مناظره هاى امام صادق عليه السلام ، همه گونه مناظره به چشم مى آيد. مناظره برون دينى با زنديقان ، مانند ابن أبى العوجاء ، أبو شاكر ديصانى ^۹ ، مانويان ، زردشتيان ،

شكل متعارف مناظره با مسيحيان و يهوديان ^۱ و يا فرقه هاى درون دينى و منكران قضا و قدر . ^۲
طبرسى ، همچنين سؤالات ابن كوّاء را از حضرت على عليه السلام به نقل از اصبغ بن نباته آورده است. ^۳ او احتجاج حضرت را با پزشك يونانى ^۴ را كه از علم نجوم و كهانت و سحر سخن گفته و بلافاصله پس از آن ، گفتگوى أميرالمؤمنين با خرده مالكى فارسى زبان و دانا به نجوم را گزارش مى دهد. ^۵
طبرسى احتجاج امام على عليه السلام را با برخى از يارانش كه به پندار خود ، خروج امام را در ساعتى ناميمون مى ديده و احتمال شكست امام را از خوارج پيش گويى كرده بود ، نقل كرده است. ^۶
طبرسى همچنين در بخش پايانى احتجاجات امام على عليه السلام ، به احتجاج مفصّل و عميق حضرتش با زنديقى مى پردازد كه مدعّى تناقض در قرآن است و يك يك آيه هايى را كه به پندار باطلش با هم متناقضند ، مطرح مى كند و امام على عليه السلام همه را پاسخ مى دهد. اين احتجاج ، صفحات فراوانى را در بر گرفته ^۷ و از جنبه تفسير و فهم قرآنى بسيار ارزشمند است .
در پايان جلد نخست ، طبرسى ، بخشى از موعظه هاى حضرت و احتجاجات متفرقه ايشان را نقل مى كند.
در جلد دوّم ، طبرسى زحمات گرانقدرى را بر خود هموار كرده و تمام تلاش خود را به كار برده است تا مناظرات متعددى از هر امام همام داشته باشد. در اين ميان ، مناظرات