حسنين عليهماالسلام ، حجم زيادى دارند ۱
، امّا فصل مربوط به امام صادق عليه السلام بيشتر مى نمايد ، ۲ زيرا بخش هايى از اين مناظره ها به مجادله هاى اصحاب امام صادق عليه السلام اختصاص دارد ، مانند احتجاج هشام بن حكم با مردى از سرزمين شام و عمرو بن عبيد ، ۳ و نيز گفتگوى مؤمن طاق با زيد بن على بن الحسين ، ۴ ابن ابى خدرة ۵ و أبوحنيفه ۶ . شايد بتوان تعداد احاديث غير مناظره اى منقول از امام صادق عليه السلام را نسبت به احاديث مشابه منقول از امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام نيز بيشتر دانست ، مانند احاديث مربوط به صحيفه فاطمه عليهاالسلام و مصحف او و كتاب جفر و جامعه ۷ .
نكته جالب توجه در اين احتجاج ها ، موضعگيرى أئمه عليهم السلام نسبت به مسائل مطرح اجتماع معاصر خويش است كه خود ، اثبات كننده جارى حضور ايشان در متن زندگى و جامعه است.
حسنين عليهماالسلام ، بيشتر مناظرات درون دينى خود را با عثمانيان و امويان برگزار كرده اند ، مانند عمرو بن عثمان بن عفّان ، عمروعاص ، وليد بن عقبة بن أبى معيط ، عتبة بن ابى سفيان و در رأس حكومت آنان ، معاويه و در رأس هرم فكرى برخى از آنان ، مغيرة بن شعبه.
طبرسى ، ۸ از مناظرات برون دينى اين دو سرور جوانان بهشت ، گزارشى به دست نداده است ، اما در گزارش مناظره هاى امام صادق عليه السلام ، همه گونه مناظره به چشم مى آيد. مناظره برون دينى با زنديقان ، مانند ابن أبى العوجاء ، أبو شاكر ديصانى ۹ ، مانويان ، زردشتيان ،