395
در پرتوِ حديث

نفسانى غاليان را در اين تندروى مقدس گونه افشا مى كند. ۱
احتجاجات ائمه متأخر ، به تفصيل أئمه پيشين گزارش نشده است و شكل بسيارى از آنها ، پرسش و پاسخ شفاهى و كتبى است و گاه تفسير آيه اى از آيات قرآنى. ۲
طبرسى در فصل مربوط به امام عصر (عج) ، توقيعات و نامه هاى شرف صدور يافته از ناحيه حضرتش را گزارش مى كند كه اين ها نيز دايره اى به وسعت فقه ۳ ، مسائل كلامى ۴ ، رد بر غاليان ۵ ، تخطئه مدعيان دروغين وكالت و نيابت حضرتش ۶ و تأييد و پشتيبانى برخى عالمان بزرگ دينى ، مانند شيخ مفيد رحمه الله دارد.
طبرسى در پايان كتابش ، چند احتجاج نيز از عالمان شيعى مانند شيخ مفيد و شاگرد بزرگش سيد مرتضى رحمه الله هم آورده و بدينسان ، بر فوايد كتاب بزرگش افزوده است.

4 . كتاب هاى جديد

خوشبختانه پس از انقلاب اسلامى ايران و ورود فعال تر شيعه به عرصه هاى فكرى و بين المللى ، كتاب هاى متعددى در باره گفتگو و يا گزارش گفتگوهاى صورت گرفته منتشر شد. كتاب مواقف الشيعه از آيت اللّه احمدى ميانجى در سه جلد ، از سوى جامعه مدرسين حوزه علميه قم در سال 1416 ه . ق به طبع رسيد و نيز كتاب مناظرات فى العقايد و الاحكام نوشته عبداللّه حسن در دو جلد ، كه به وسيله انتشارات دليل ما در سال 1421 ه .ق چاپ شد. همچنين بايد از كتاب الانتصار ياد كرد كه به شيوه اى نو ، مباحث طرح شده چند ساله اخير بر روى شبكه اينترنت را در نه جلد گردآورى و سامان دهى كرده و به نام العاملى و از سوى انتشارات دار السيرة ، در بيروت نشر يافته است. هر سه كتاب ، بيشتر بر

1.همان ، ص ۴۵۱.

2.همان ، ص ۴۹۹ ، تفسير امام هادى عليه السلام از آيه «مانفدت كلمات اللّه ».

3.همان ، ص ۵۵۷ و ۵۶۳ .

4.همان ، ص ۵۳۸ و ۵۵۳ .

5.همان ، ص ۵۴۵ ، ۵۵۱ .

6.همان ، ص ۵۵۲ ـ ۵۵۴ .


در پرتوِ حديث
394

مجوس و اصحاب تناسخ؛ ۱ ليلى ، ابن جريج ۲ .
احتجاجات امام صادق عليه السلام از نظر موضوعى نيز گسترده است ، در باره توحيد و صفات خدا ، نجوم و پيشگويى و فقه و تفسير قرآن.
احتجاجات امام كاظم عليه السلام نيز بدين گونه است ، طبرسى افزون بر گزارش احتجاجات گوناگون حضرتش ، سخنان امام را در صفات خالق و خلقت او ۳ ، احتجاج او با أبوحنيفه ۴ و نيز گفتگوى او را با طاغوت عصرش ، هارون ۵ و شامل احتجاجات برون دينى ۶ هم مى شوند. امام رضا عليه السلام احتجاج ها و پرسش و پاسخ هايى كتبى هم داشته كه طبرسى برخى از آنها را گزارش كرده ۷ است. او همچنين از تفسير برخى آيات به وسيله امام رضا عليه السلام كه دستاويز مجسمّه و تشبيه گرايان در باره خدا بوده ، خبر داده است. ۸ در اين بخش ، بايد از سخن امام رضا عليه السلام در مبارزه بر ضد غاليان به شيعه چسبيده هم ياد كرد كه در آن ، شديدترين هجوم ها را بر عليه آنان دارد و انگيزه هاى

1. و نيز مناظره درون دينى با فقيهان بزرگ اهل سنت ، مانند ابن أبى

2. و أبوحنيفه

3. ، تفسير برخى آيه ها

4. و شاگرد مشهورش أبو يوسف

5. آورده است. فصل مربوط به احتجاجات امام رضا عليه السلام در كتاب طبرسى ، واقعاً غنى و سرشار از دست مايه هاى كلامى است. مى دانيم كه عصر امام هشتم ، عصر كلام و فلسفه و ورود ميراث ايرانى ، يونانى و هندى به تمدن و فرهنگ اسلامى است و نيز دوران شيعه نمايى مأمون عباسى و گفتگوى ميان او و عالمان اهل سنّت. از سوى ديگر ، ورود امام رضا عليه السلام به ايران و حضور ايشان در مركز اصلى اين مباحث ، حضرتش را از يك سو به بحث هاى كلامى و عقايدى كشاند و از سوى ديگر ، به بحث هاى فقهى و اصولى. احتجاجات امام رضا عليه السلام از بقيه ائمه عليهم السلام ، بيشتر گزارش شده است . همان ، ص ۲۳۲ ـ ۲۳۷ ، ۲۵۳ ، ۲۵۵ ، ۲۶۶ ، ۳۲۶ ، ۳۳۰ ، ۳۳۱ ، ۳۴۶ ، ۳۳۵ و ۳۴۳ ، ۳۵۱ ـ ۴۶۲.

6.بنگريد : احتجاجات با اهل كتاب صابئيان ، زردتشتيان و مجوسيان ، ج ۲ ، ص ۴۰۱ ـ ۴۲۰.

7.الاحتجاج ، ج ۲ ، ص ۳۸۰ ، ۳۹۳ و ۳۹۶.

8.همان ، ص ۳۸۶ و ۳۸۸.

  • نام منبع :
    در پرتوِ حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 303380
صفحه از 410
پرینت  ارسال به