و دروغ بستن دست يازيدند. از اين رو ، راويان انديشمند شيعه ، هراسناك شدند و به عرضه هاى متعددى بر امام باقر عليه السلام رو آوردند ، گرچه همه آنها ، تنها حاصل اين انگيزه نبوده است ، و به سبب به صحنه آمدن امام و رفع اختناق و فشار ، نقد و بررسى انديشه هاى ديگر را نيز در اين عرضه ها ، مى جستند. و اينك نمونه ها:
1 . شيخ طوسى در فهرست ، عبيد بن محمّد بن قيس بجلى را صاحب كتاب دانسته است. عبيد از قول پدرش نقل مى كند كه او كتاب را بر امام باقر عليه السلام عرضه كرده است و امام فرموده: «هذا قول أمير المؤمنين ، إنّه كان يقول إذا صلّى...» و سپس بقيه كتاب را نقل كرده است ¹ .
به احتمال فراوان ، اين كتاب ، همان كتاب قضايا و سنن ابورافع است. ابو رافع ، خازن بيت المال كوفه در خلافت حضرت على عليه السلام بوده است.
2 . افزون بر مجموعه هاى روايى ، احاديث منفرد نيز عرضه مى شده است. معروف بن خرّبوذ كه از بزرگان اصحاب است ، گزارش مفصّلى مربوط به واقعه غدير خم از ابوالطفيل عامر بن واثله مى شنود و سپس آن را بر امام عرضه مى كند. امام مى فرمايد:
صدق أبو الطفيل ـ رحمة اللّه ـ هذا الكلام وجدناه فى كتاب عليّو عرفناه ² ابوالطفيل راست مى گويد ـ خدا رحتمش كند ـ ، اين كلام را در كتاب على يافته و شناخته ايم. 3 . عبد اللّه بن عطا: قلت لأبى جعفر عليه السلام : إنّ الناس يقولون: إنّ عليّ بن أبى طالب صلوات اللّه عليه ، قال: إنّ أفضل الإحرام أن تحرم من دويرة أهلك. فأنكر ذلك أبو جعفر عليه السلام فقال: إنّ رسول اللّه صلى الله عليه و آله كان من أهل المدينة و وقتُهُ من ذى الحُلَيفة ، و إنّما كان بينهما ستّة أميال ، ولو كان فضلاً لأحرم رسول اللّه صلى الله عليه و آله من المدينة ، و لكنّ عليّا صلوات اللّه عليه كان يقول: تمتّعوا من ثيابكم إلى و قتكم؛ ³ عبداللّه بن عطا مى گويد: به امام باقر عليه السلام عرض كردم: مردم مى گويند : حضرت على فرموده است: بهترين احرام ، آن است كه در همان محل سكونت محرم شوى. امام

علاوه بر نقل بسيار از امام زين العابدين عليه السلام ، به عرضه حديث نيز پرداخته است. همو مى گويد: به صحيفه اى برخوردم كه در آن گفتارى از امام سجّاد عليه السلام مربوط به زهد بود. آن را نوشتم ، به حضور امام بردم و همه آن را بر او عرضه كردم. امام آن را شناخت و بر درستى آن و هر چه در آن بود ، مهر تأييد زد.
سپس ابو حمزه ، متن صحيفه را نقل مى كند كه در روضه كافى موجود است ^۱ .
مجموعه احاديث نقل شده از سليم بن قيس نيز ، توسط ابان بن ابى عياش ـ ناقل مجموعه ـ بر امام زين العابدين عليه السلام عرضه شده است. ابان بن ابى عياش در مخفيگاه سليم بن قيس با او آشنا مى شود ، و مجموعه احاديثش را اخذ مى كند ، پس از آن ، به بصره مى رود و آنها را بر حسن بصرى عرضه مى كند ، و سپس به حضور امام سجّاد مى شتابد و در مجلس سه روزه كه ابوالطفيل و عمر بن ابى سلمه نيز حضور داشته اند ، آن را مى خواند و تأييد هر سه نفر را مى گيرد. در پايان مجلس ، امام سجّاد عليه السلام مى فرمايد:
صدق سليم رحمه الله هذا حديثنا كلّه نعرفه؛^۲خداوند سليم را رحمت كند ، اين همه اش حديث ماست . آن را مى شناسيم .
اين عرضه را كشى نيز از عمر بن اُذينه گزارش كرده است ، گرچه تفصيلات و اطمينان كمترى دارد ^۳ .

عرضه حديث بر امام باقر عليه السلام

در اواخر دوره امامت امام باقر عليه السلام ، حكومت امويان رو به ضعف گذارد و فرصتى براى نحله هاى دينى پديد آمد. شيعيان نيز از اين فضاى نيمه آزاد سود جستند ، و نقل و گفتگوى حديث در خانه امام باقر عليه السلام رونق گرفت. امّا اين رونق ، زمينه را براى دنياپرستان و رياست طلبانى چون مغيرة بن سعيد نيز آماده كرد. او كه از پايه گذاران خطّ غلوّ است ، به همراه ديگر غاليان ، منافقانه در صف اصحاب امام باقر عليه السلام نفوذ كردند ، ^۴ و به جعل حديث