79
در پرتوِ حديث

فضّال اين گونه آورده است:
عرضنا كتاب الفرائض عن أمير المؤمنين عليه السلام على أبى الحسن الرضا عليه السلام ، فقال: هو صحيح؛۱كتاب فرائض از حضرت امير عليه السلام را بر امام رضا عليه السلام عرضه كرديم. امام فرمود: آن ، درست است.
2 . كتاب ديات
اين همان كتاب ديات ظريف بن ناصح و يا عبداللّه بن أبجر است كه به جهت عرضه بر امام صادق عليه السلام ، در بخش خود گذشت. اين كتاب دوباره از سوى يونس و ابن فضال بر امام رضا عليه السلام عرضه مى شود ، و امام مى فرمايد :
نعم ، هو حقّ ، و قد كان أمير المؤمنين عليه السلام يأمر عمّاله بذلك۲؛آرى ، آن حق است و امير مؤمنان ، كارگزارانش را بدان امر مى كرد.
حسن بن جهم نيز با عرضه اين كتاب بر امام رضا عليه السلام ، اجازه روايت آن را گرفته است ۳ . نجاشى ، عرضه اين كتاب بر امام رضا عليه السلام رابه عبد اللّه بن ابجر نيز نسبت داده است ۴ .
3 . از ديگر عرضه هاى مجموعه اى برامام رضا ، مكاتبه عبداللّه بن محمّد با ايشان است. او احاديث متعددى را كه شنيده بود و يا مسائلى را كه رخ داده بود ، در نامه اى مى نويسد و به خدمت امام مى فرستد ، تا درستى آنها را جويا شود. امام ، بعضى از آنها را تأييد و بعضى ديگر را ردّ مى كند. اين مكاتبه را على بن مهزيار ديده است و قسمت هايى از

1.الكافى ، ج ۷ ، ص ۳۳۰ ، ح ۱ ؛ تهذيب الأحكام ، ج ۱۰ ، ص ۲۸۵ ، ح ۱۱۰۷.

2.تهذيب الأحكام ، ج ۱۰ ، ص ۲۹۵ ، ح ۲۶ .

3.الكافى ، ج ۷ ، ص ۳۲۴ ، ح ۹ .

4.فهرست نجاشى ، ص ۲۱۷ ، شماره ۵۶۵. اين گفته ، با گزارش كلينى و شيخ طوسى سازگار نيست ، اما مى توان آن را پذيرفت ؛ زيرا مطابق گفته كلينى و شيخ طوسى ، عبداللّه بن ابجر كتاب را بر امام صادق عرضه كرده است ، در حالى كه عبداللّه بن ابجر تا سال ۲۴۰ هجرى زنده بوده ، كه اگر در آخرين سال حيات امام (۱۴۸ هجرى) و نخستين سال هاى تحمل حديث خود ، آن را عرضه كرده باشد ، عمر او بيش از يك قرن مى شود ، كه اگر چه مستبعد ، اما ممكن است و از اين رو ، عرضه مكرر محتمل است .


در پرتوِ حديث
78

كتاب هاى پدرم دست برد و در آنها احاديثى نهاد كه پدرم نگفته بود. پس تقوا بورزيد و آنچه مخالف گفته خدا و سنّت پيامبر است ، بر ما نبنديد. چون ما سخن كه مى گوييم ، گفته خدا و پيامبر را نقل مى كنيم.
يونس پس از نقل اين حديث ، چنين ادامه داد:
من به عراق آمدم و در آنجا تعدادى از اصحاب امام باقر عليه السلام و عدّه فراوانى از اصحاب امام صادق عليه السلام را يافتم. از آنان حديث شنيدم و كتاب هايشان را گرفتم ، سپس آنها را بر امام رضا عليه السلام عرضه نمودم. امام بسيارى از آنها را انكار كرد و نپذيرفت كه حديث امام صادق عليه السلام باشد و برايم گفت: «ابوالخطاب بر امام صادق عليه السلام دروغ بست ، خدا لعنتش كند ، و تا به امروز نيز پيروان ابوالخطاب ، اين حديث هاى ساختگى را در كتاب هاى اصحاب امام صادق عليه السلام مى گنجانند. پس نپذيريد كه حديث مخالفِ قرآن ، از ما باشد ، چون ما هرگاه سخن بگوييم ، موافق قرآن و سنّت مى گوييم».
يونس بن عبدالرحمن با شناختى كه از مسير انتقال حديث به معاصران خود مى دهد ، عرضه را به عنوان يكى از راه هاى نقّادى و پالايش حديث و مجموعه هاى حديثى باز مى شناساند. او به همراه ابن فضّال ، كتاب فرائض و ديات را بر امام رضا عليه السلام عرضه مى كنند.
1 . كتاب فرائض
اين كتاب ، احكام ارث را در خود جاى داده است و به احتمال فراوان ، جزيى از كتاب جامعه ، يعنى همان دست نوشته هاى حضرت على عليه السلام از املاء حضرت رسول صلى الله عليه و آله مى باشد ۱ .
زرارة ۲ و محمّد بن مسلم ۳ و ابو بصير ۴ اين كتاب را ديده ، و احكام متعددى از آن نقل كرده اند. عبدالرحمن بن حجّاج نيز از آن ، حديث نقل كرده است ۵ .
كلينى گزارش عرضه اين كتاب را بر امام رضا عليه السلام از زبان يونس بن عبدالرحمن و ابن

1.الكافى ، ج ۷ ، ص ۱۱۲ ، ح ۱ و ص ۱۱۹ ، ح ۱ و ص ۱۲۵ ، ح ۲.

2.الكافى ، ج ۷ ، ص ۹۴ ، ح ۳ و ص ۸۱ ، ح ۴.

3.الكافى ، ج ۷ ، ص ۹۳ ، ح ۱ و ص ۱۱۳ ، ح ۵ .

4.الكافى ، ج ۷ ، ص ۸۱ ، ح ۶ و ص ۱۱۹ ، ح ۱ و ص ۱۲۶ ، ح ۲ .

5.الكافى ، ج ۷ ، ص ۱۳۶ ، ح ۱ .

  • نام منبع :
    در پرتوِ حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 318619
صفحه از 410
پرینت  ارسال به