نكته نهفته در اين عرضه كه مى بايد در علم رجال پى گيرى شود ، قرار داشتن عبداللّه بن بكير در ميان اصحاب اجماع است ، كسانى كه به گفته كشّى ، از فقهاى اصحابند و قول آنان همواره تصديق مى گردد. حسين بن خالد ، تنها گزارش عبداللّه بن بكير را باور دارد و به فهم او اطمينانى ندارد ، و اين با تفسير رجاليان متأخر از عبارت كشّى سازگارتر است. ما از آوردن گزارش ، به دليل طولانى شدن مقاله خوددارى مى كنيم و علاقمندان را به معانى الاخبار ارجاع مى دهيم. ¹
از ديگر راويان كه در اين زمينه به عرضه حديث پرداخته اند ، ابراهيم بن ابى محمود و موسى بن عمر هستند.
8 . إبراهيم بن أبى محمود: قلت للرضا عليه السلام يا بن رسول اللّه ، ما تقول فى الحديث الّذى يرويه الناس عن رسول اللّه أنّه قال: إنّ اللّه تبارك و تعالى ينزل فى كلّ ليلة جمعة إلى السماء الدنياء؟ فقال عليه السلام : لعن اللّه المحرّفين الكلم عن مواضعه ، واللّه ما قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله ذلك ، إنّما قال: إنّ اللّه تبارك و تعالى يُنزل ملكا إلى السماء الدنيا كلّ ليلة فى الثلث الأخير ، و ليلة الجمعة فى أوّل الليل ، فيأمره فينادى: هل من سائل فأعطيه؟ هل من تائب فأتوب عليه؟ ² ابراهيم پسر ابو محمود مى گويد: به امام رضا عليه السلام گفتم: اى پسر پيامبر خدا! چه مى گويى در باره حديثى كه مردم از رسول خدا روايت مى كنند كه ايشان فرمود: خداوند تبارك و تعالى هر شب جمعه به آسمان دنيا فرو مى آيد؟
حضرت رضا فرمود: خداوند ، تحريف گران كلام را لعنت كند. به خدا قسم ، رسول خدا اين را نگفت. او فقط گفت: خداوند تبارك و تعالى فرشته اى را در پاره سوم هر شب ، يعنى «سحر» به آسمان دنيا فرو مى فرستد ، ولى در شب جمعه ، در آغاز آن ، سپس به او امر مى كند كه ندا دهد ، آيا خواهانى هست تا به او عطا كنم؟ آيا توبه كننده اى هست تا به او بازگردم؟
آنگاه حضرت بقيه حديث و طريق و سند آن را تا رسول اللّه بيان مى كند.
9 . موسى بن عمر بن بزيع: قلت للرضا عليه السلام : إنّ الناس رووا أنّ رسول اللّه صلى الله عليه و آله كان إذا

به رويارويى با انديشه هاى خرافى برخاستند ، و رسالت انتقال امانتدارنه ميراث سترگ نبوى را نيز بر عهده گرفتند. شخصيت فعّال اين عرصه در زمان امام رضا عليه السلام ، حسين بن خالد است ، گرچه او تنها نيست. ما چند نمونه را در اين بخش گزارش مى كنيم و برخى را در «انگيزه هاى عرضه» مى آوريم.
5 . الحسين بن خالد: قلت لأبى الحسن الرضا عليه السلام إنّ الناس يقولون: إنّ من لم يأكل اللحم ثلاثة أيّام ساء خلقه ، فقال: كذبوا ، و لكن مَن لم يأكل اللحم أربعين يوما تغيّر خُلُقُه و بدنه؛ و ذلك لانتقال النطفة فى مقدار أربعين يوما؛ ¹ حسين بن خالد به امام رضا عليه السلام عرض مى كند: مردم مى گويند هر كس سه روز گوشت نخورد ، بد خلق مى شود. حضرت فرمود: دروغ گفتند ، ولى هر كس چهل روز گوشت نخورد ، خلق و خوى و جسمش دگرگون مى شود. و اين به دليل انتقال نطفه در چهل روز است. 6 . الحسين بن خالد عن أبى الحسن الثانى: قلت له: إنّا روينا فى الحديث أنّ رسول اللّه كان يستنجى و خاتمه فى إصبعه ، و كذلك كان يفعل أمير المؤمنين عليه السلام ، و كان نقش خاتم رسول اللّه صلى الله عليه و آله «محمّد رسول اللّه » ، قال: صدقوا.
قلت: فينبغى لنا أن نفعل؟ قال: إنّ اُولئك كانوا يتختّمون فى اليد اليمنى ، و إنّكم أنتم تتختّمون فى اليسرى؛ حسين بن خالد به امام رضا عليه السلام مى گويد: براى ما چنين روايت شده كه رسول خدا در همان حال كه انگشتر به انگشت داشت ، طهارت مى گرفت و حضرت امير نيز اين گونه مى كرد ، در حالى كه نقش انگشتر حضرت رسول ، «محمّد رسول اللّه » بود.
امام رضا عليه السلام فرمود: راست گفتند.
گفتم: شايسته است ، ما هم انجام دهيم؟
فرمود: ايشان به دست راست انگشتر مى كردند و شما به دست چپ. 7 . حسين بن خالد ، به عرضه احاديث اصحاب خود نيز پرداخته است. او حديث عبداللّه بن بكير از عبيد بن زرارة از امام صادق عليه السلام را به جهت تفسير غريبى كه ابن بكير از آن نموده و حديث را دير باور كرده ، بر امام رضا عليه السلام عرضه مى كند و امام رضا عليه السلام معنى درست آن را برايش توضيح مى دهد ، تا بتواند حديث را تصديق كند.