95
در پرتوِ حديث

صفّار به امام حسن عسكرى عليه السلام نامه مى نويسد و در باره موقوفات و آنچه در مورد آن ، از پدرانش روايت رسيده ، جويا مى گردد.
امام مى نگارد: موقوفات ، بر طبق آنچه صاحبانشان وقف كرده اند ، [ اداره ]مى شود ، ان شاء اللّه .

از صفّار در همين موضوع ، مكاتبه اى ديگر گزارش شده است كه خود ، عرضه اى مستقل به شمار مى آيد. ۱ از آنجا كه پرسش و پاسخ در مكاتبه به شكل هاى فقهى وقف مى پردازد و احتياج به بررسى علمى دارد ، از آوردن آن خوددارى مى كنيم.

عرضه مجموعه هاى روايى

3 . افزون بر احاديث منفرد ، مجموعه هاى روايى متعددى بر امام حسن عسكرى عليه السلام عرضه شده است كه بزرگ ترين آنها را مى توان ، مجموعه كتاب هاى بنى فضّال دانست. بنى فضّال ، خاندان بزرگى از شيعه بودند كه راويان مشهورى از آنان پديد آمد. برخى از اينان در جريان انتقال امامت از امام كاظم عليه السلام به امام رضا عليه السلام ، از صراط حق لغزيدند و معتقد به امامت عبداللّه افطح شدند ، گرچه برخى از آنها بازگشتند ، اما مورد سوء ظن شيعيان قرار گرفتند و صحت روايات و كتاب هايشان مورد ترديد واقع شد ، و اين در حالى بود كه كتاب هاى آنان در همه جا پخش شده بود. اين مشكل همگانى سبب شد كه به امام حسن عسكرى عليه السلام مراجعه كنند و از درستى اين كتاب ها جويا شوند و بگويند:
كيف نعمل بكتبهم و بيوتنا منها ملاء؟
فقال صلوات اللّه عليه: خذوا بما رووا و ذروا ما رأوا؛۲
با كتاب هاى بنى فضّال چه كنيم ، در حالى كه خانه هاى ما از آنها انباشته است؟ امام حسن عسكرى صلوات اللّه عليه فرمود: روايت هايشان را ، بگيريد و نظرهايشان را ، رها كنيد.
اين عرضه كلى و اجمالى ، تأثير به سزايى در غناى فرهنگ شيعه داشته ، و حسين بن روح نوبختى ، نائب امام مهدى عليه السلام ، آن را به صورت يك قاعده مورد استفاده قرار داده

1.تهذيب الأحكام ، ج ۹ ، ص ۱۳۲ ، ح ۹.

2.غيبت طوسى ، ص ۳۸۹ ، ح ۳۵۵ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲ ، ص ۲۵۲ ، ح ۷۲ .


در پرتوِ حديث
94

فوقّع عليه السلام : كَذَب فضّ اللّه فاه ، صلِّ فى كلّ ليلة من شهر رمضان عشرين ركعةً إلى عشرين من الشهر ، و صلِّ ليلة إحدى و عشرين مئة ركعةٍ ، و صلِّ ليلة ثلاث و عشرين مئة ركعةٍ ، و صلِّ فى كلّ ليلة من العشر الأواخر ثلاثين ركعةً؛ 1 احمد بن محمّد بن مطهر مى گويد: به امام حسن عسكرى عليه السلام نوشتم كه فردى از پدرانت روايت كرده است ، رسول خدا در ماه مبارك رمضان افزون بر ديگر روزها نماز نمى خواند.
امام در پاسخ نوشت: دروغ گفته است ، خدا دندان هايش را خرد كند! در هر شب از ماه رمضان بيست ركعت نماز بگذار تا بيستم ماه ، و در شب بيست و يكم صد ركعت و در شب بيست و سوّم نيز صد ركعت نماز بگذار و در هر يك از ده شب آخر ، سى ركعت نماز بخوان.

2 . عرضه ديگرى كه مى توان آن را حدّ ميانه احاديث منفرد و مجموعى دانست ، عرضه اى مربوط به احاديث وقف و صدقه مى باشد. مسئله چگونگى وقف و دائمى بودن يا نبودن و حالت ها و صورت هاى گوناگون آن كه بستگى فراوانى به خواسته ها و نيّت واقف داشته ، پاسخ ها و راه حل هاى متفاوتى را در پى داشته است. 2 بازتاب نخست اين تعدّد ، اختلاف بوده است و از اين رو ، محمّد بن حسن صفّار ، محدث مشهور شيعى ، به امام حسن عسكرى نامه مى نويسد و از سبب اين اختلاف ها جويا مى شود. شيخ صدوق و شيخ طوسى اين مكاتبه را گزارش كرده اند ، و كلينى نيز بدون نام بردن از صفّار ، آن را آورده است.
كتب محمّد بن حسن الصفّار رضى الله عنه إلى أبى محمّد الحسن بن على عليه السلام فى الوقوف و ما روى فيها عن آبائه عليه السلام .
فوقّع عليه السلام : الوقوف تكون على حسب ما يوقف أهلها إن شاء اللّه تعالى؛ 3

1.تهذيب الأحكام ، ج ۳ ، ص ۶۸ ، ح ۲۴ ؛ الكافى ، ج ۴ ، ص ۱۵۵ ، ح ۶.

2.براى آگاهى از اين پرسش ها و پاسخ هاى متعدد ، بنگريد به مكاتبه هاى شيعيان با امام نهم و دهم و يازدهم در باب دوّم كتاب «الوقوف» وسائل الشيعة ، ج ۱۹ ، ص ۱۷۵.

3.كتاب من لا يحضره الفقيه ، ج ۴ ، ص ۲۳۷ ، ح ۵۵۶۷ ؛ تهذيب الأحكام ، ج ۹ ، ص ۱۲۹ ، ح ۲ ؛ الكافى ، ج ۷ ، ص ۳۷ ، ح ۳۴.

  • نام منبع :
    در پرتوِ حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 303310
صفحه از 410
پرینت  ارسال به