۲۲۱۸.كنز العمّال :كان عليٌّ عليه السلام يَجيء إلى السُّوقِ فيقومُ مَقاما له ، فيقولُ : السّلامُ عليكم أهلَ السُّوقِ ، اتَّقوا اللّهَ في الحَلْفِ ، فإنّ الحَلفَ يُزجي السِّلْعَةَ و يَمْحَقُ البَرَكةَ، التّاجرُ فاجرٌ إلاّ مَن أخذَ الحقَّ و أعْطاهُ . ^۱

449

صِدقُ التّاجِرِ

۲۲۱۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :التّاجرُ الأمينُ الصَّدوقُ المسلِمُ معَ الشّهداءِ يَومَ القيامةِ . ^۲

۲۲۲۰.عنه صلى الله عليه و آله :التّاجرُ الصّدوقُ تحتَ ظِلِّ العَرشِ يَومَ القيامةِ . ^۳

۲۲۲۱.عنه صلى الله عليه و آله :التّاجرُ الصَّدوقُ لا يُحْجَبُ مِن أبوابِ الجنّةِ . ^۴

۲۲۲۲.عنه صلى الله عليه و آله :التّاجرُ الصَّدوقُ الأمينُ مَع النبيِّينَ و الصّدِّيقينَ و الشّهداءِ . ^۵

۲۲۲۳.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :ثلاثةٌ يُدْخِلُهُمُ اللّهُ الجنّةَ بِغَيرِ حسابٍ: إمامٌ عادِلٌ ، و تاجرٌ صَدوقٌ ، و شيخٌ أفْنى عمرَهُ في طاعةِ اللّهِ . ^۶

۲۲۱۸.كنز العمّال :امام على عليه السلام به بازار مى آمد و در جايگاه خود مى ايستاد و مى فرمود: درود بر شما اى بازاريان! از خدا بترسيد و سوگند مخوريد؛ زيرا سوگند خوردن كالا را رونق مى دهد و بركت را مى برد. تاجر، فاجر است مگر آن كسى كه در داد و ستد ، حق را رعايت كند.

449

راستگويى تاجر

۲۲۱۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :تاجر درستكار، راستگو و مسلمان ، در قيامت با شهيدان است.

۲۲۲۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :تاجر راستگو در روز قيامت زير سايه عرش است.

۲۲۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :درهاى بهشت به روى تاجر راستگو بسته نمى شود.

۲۲۲۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :تاجرِ راستگو و درستكار، در كنار پيامبران و صدّيقان و شهيدان است.

۲۲۲۳.امام صادق عليه السلام :خداوند سه نفر را بدون حسابرسى وارد بهشت مى كند: پيشواى دادگر، تاجر راستگو و پيرى كه عمر خود را در طاعت خدا گذرانده باشد.

۲۲۱۳.عنه عليه السلام :رِبْحُ المؤمنِ على المؤمنِ رِبا ، إلاّ أنْ يَشْتريَ بأكْثَرَ مِن مائةِ دِرْهَمٍ فاربَحْ علَيهِ قُوتَ يَومِكَ ، أو يَشْتَرِيَهُ للتِّجارةِ فارْبَحُوا علَيهِم و ارْفُقوا بهِم . ^۱

۲۲۱۴.عنه عليه السلامـ و قد سُئلَ عنِ الخَبَرِ الّذي رُويَ أنّ رِبْحَ المؤمنِ على المؤمنِ رِبا ، ما هُو ؟ ـ: ذاكَ إذا ظَهرَ الحقُّ و قامَ قائمُنا أهلَ البيتِ ، فأمّا اليومَ فلا بأسَ . ^۲

(انظر) وسائل الشيعة : 12 / 293 باب 10 ، 311 باب 26.
بحار الأنوار : 103 / 100.
الحلال : باب 937.

448

فُجورُ التُّجّارِ

۲۲۱۵.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :يا مَعشرَ التُّجّارِ ، إنّ التُّجّارَ يُبعَثونَ يَومَ القيامةِ فُجّارا ، إلاّ مَنِ اتّقى اللّهَ و بَرَّ و صدَقَ . ^۳

۲۲۱۶.عنه صلى الله عليه و آله :يا مَعشَر التُّجّارِ ، ارفَعوا رُؤوسَكُم فقد وَضَحَ لكُمُ الطَّريقُ ، تُبْعَثونَ يَومَ القيامةِ فُجّارا إلاّ مَن صدَقَ حَديثُهُ . ^۴

۲۲۱۷.كنز العمّال عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنّ التُّجّارَ هُمُ الفُجّارُ . قالوا : يا رسولَ اللّهِ، أ ليسَ قد أحلَّ اللّهُ البَيْعَ؟ قالَ : بلى، و لكنَّهُم يُحَدِّثونَ فيَكْذِبونَ، و يَحْلِفونَ فيَأثَمونَ . ^۵

۲۲۱۳.امام صادق عليه السلام :سود گرفتن مؤمن از مؤمن رباست، مگر اين كه جنسى را به بيشتر از صد درهم بخرد در اين صورت به اندازه خوراك روزانه ات روى قيمت آن بكش. يا اين كه براى تجارت كردن بخرد كه در اين صورت نيز از آنان سود بگيريد ولى مدارا كنيد.

۲۲۱۴.امام صادق عليه السلامـ آنگاه كه درباره اين روايت كه سود گرفتن مؤمن از مؤمن رباست سؤال شد ـفرمود: اين در زمانى است كه حق حاكم شود و قائم ما خاندان قيام كند؛ اما امروزه اشكالى ندارد.

448

فاجر ^۶ بودن تاجران و بازاريان

۲۲۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى جماعت تجّار! همانا بازرگانان در روز رستاخيز فاجر برانگيخته مى شوند ، مگر كسانى كه از خدا پروا كنند و نيكى نمايند و راست بگويند.

۲۲۱۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى گروه بازرگانان! سرهاى خود را بالا بگيريد، كه راه براى شما روشن و نمايان شده است. شما جماعت، در روز رستاخيز، فاجر برانگيخته مى شويد، مگر آن كسى كه راستگو باشد.

۲۲۱۷.كنز العمّال :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : تاجران همان فاجرانند. عرض كردند: اى پيامبر خدا! آيا نه اين است كه خداوند خريد و فروش را حلال كرده است؟ فرمود: چرا، اما اين جماعت [هنگام ]معامله دروغ مى گويند و با سوگند خوردن گناه مى كند.