۳۴۵۹.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إذا أحْرَمْتَ فعلَيكَ بتَقوى اللّهِ و ذِكرِ اللّهِ كثيرا ، و قِلّةِ الكلامِ إلاّ بخَيرٍ ؛ فإنَّ مِن تَمامِ الحَجِّ و العُمْرَةِ أنْ يَحفَظَ المَرءُ لِسانَهُ إلاّ من خَيرٍ، كما قالَ اللّهُ عزّ و جلّ فإنَّ اللّهَ عزّ و جلّ يقولُ: «فمَنْ فَرَضَ فِيهِنّ الحَجَّ فلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدَالَ فِي الْحَجِّ » . ^۱

711

آدابُ المُراقِبينَ

۳۴۶۰.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إذا أرَدْتَ الحَجَّ فَجرِّدْ قلبَكَ للّهِ مِن قَبلِ عَزمِكَ مِن كلِّ شاغِلٍ ، و حِجابِ كُلِّ حاجِبٍ ، و فَوِّضْ اُمورَكَ كُلَّها إلى خالِقِكَ ، و تَوَكَّلْ علَيهِ في جَميعِ ما يَظْهَرُ مِن حَرَكاتِكَ و سَكَناتِكَ، و سَلِّم لِقَضائهِ و حُكْمِهِ و قَدَرِهِ ، وَ وَدّعِ الدُّنيا و الرّاحَةَ و الخَلْقَ ، و اخْرُجْ مِن حُقوقٍ تَلْزَمُكَ مِن جِهَةِ المَخلوقينَ ، و لا تَعْتَمِدْ على زادِكَ و راحِلَتِكَ و أصْحابِكَ و قُوَّتِكَ و شَبابِكَ و مالِكَ ، مَخافَةَ أنْ يَصيرَ ذلِكَ عَدُوّا و وَبالاً، قال : مَنِ ادّعى رِضا اللّهِ و اعْتَمدَ على شيءٍ سِواهُ صَيّرَهُ علَيهِ عَدُوّا و وَبالاً ، لِيَعْلَمَ أنَّهُ لَيس لَهُ قُوَّةٌ و لا حِيلَةٌ و لا لأحَدٍ إلاّ بعِصْمَةِ اللّهِ و تَوفيقِهِ .
و اسْتَعِدَّ اسْتِعْدادَ مَن لا يَرجو الرُّجوعَ ، و أحْسِنِ الصُّحْبَةَ ، و راعِ أوْقاتَ فرَائضِ اللّهِ و سُنَنِ نَبيّهِ صلى الله عليه و آله ، و ما يَجِبُ علَيكَ مِن الأدَبِ و الاحْتِمالِ و الصَّبرِ و الشُّكرِ و الشَّفَقةِ و السَّخاءِ و إيْثارِ الزّادِ على دَوامِ الأوْقاتِ .
ثُمَّ اغْسِلْ بماءِ التَّوبةِ الخالِصَةِ ذُنوبَكَ ، و الْبَسْ كِسْوَةَ الصِّدْقِ و الصّفاءِ و الخُضوعِ و الخُشوعِ .
و أحْرِمْ عَن كلِّ شيءٍ يَمْنَعُكَ مِن ذِكرِ اللّهِ و يَحْجُبُكَ عَن طاعَتِهِ .
و لَبِّ بمعنى إجابَةٍ صافِيَةٍ خالِصَةٍ زاكِيَةٍ للّهِ عزّ و جلّ في دَعْوَتِكَ ، مُتَمَسِّكا بالعُروَةِ الوُثْقى .
و طُفْ بقَلبِكَ مَع الملائكةِ حَوْلَ العَرشِ كطَوافِكَ مَع المُسلِمينَ بنَفْسِكَ حَولَ البَيتِ .
و هَرْوِلْ هَرَبا مِن هَواكَ ، و تَبَرِّيا مِن جَميعِ حَولِكَ و قُوَّتِكَ .
وَ اخْرُجْ عن غَفْلَتِكَ و زَلاّتِكَ بخُروجِكَ إلى مِنى ، و لا تَتَمنَّ ما لا يَحِلُّ لكَ و لا تَسْتَحِقُّهُ .
و اعْتَرِفْ بالخَطايا بعَرَفاتٍ ، و جَدِّدْ عَهْدَكَ عِندَ اللّهِ بوَحْدَانِيَّتِهِ .
و تَقَرّبْ إلى اللّهِ وَ اتَّقِهِ بمُزْدَلَفةَ .
و اصْعَدْ بِروحِكَ إلى المَلأِ الأعلى بصُعودِكَ إلى الجَبلِ.
و اذْبَحْ حَنْجَرَةَ الهَوى و الطَّمَعِ عِند الذَّبيحَةِ .
و ارْمِ الشَّهَواتِ و الخَساسَةَ و الدَّناءَةَ وَ الأفعالَ الذَّميمَةَ عِند رَمْي الجَمَراتِ .
و احْلِقِ العُيوبَ الظَّاهِرَةَ و الباطِنَةَ بحَلْقِ شَعرِكَ .
و ادْخُلْ في أمانِ اللّهِ و كَنَفِهِ و سِتْرِهِ و كَلاءَتِهِ مِن مُتابَعَةِ مُرادِكَ بدُخولِكَ الحَرَمَ .
و زُرِ البَيتَ مُتَحَقّقا لتَعْظيمِ صاحِبهِ و مَعرِفَةِ جلالِهِ و سُلطانهِ .
و اسْتَلِمِ الحَجَرَ رِضاءً بقِسْمَتِهِ و خُضوعَا لِعِزَّتِهِ .
و وَدِّعْ ما سِواهُ بطَوافِ الوَداعِ .
و أصفِ رُوحَكَ و سِرَّكَ لِلقاءِ اللّهِ يَومَ تَلْقاهُ بِوقوفِكَ على الصَّفا .
و كُنْ ذا مُرُوَّةٍ مِن اللّهِ نَقيّا أوْصافكَ عِند المَرْوَةِ .
و اسْتَقِمْ على شَرطِ حِجَّتكَ و وَفاءِ عَهْدِكَ الّذي عاهَدْتَ بِه مَع ربِّكَ وََ أوْجَبْتَ لَهُ إلى يَومِ القيامَةِ . ^۲

۳۴۵۹.امام صادق عليه السلام :چون احرام بستى، تقواى خدا را در پيش گير و ذكر خدا بسيار گو و سخن كم گو مگر در خير؛ زيرا از كمال حجّ و عمره اين است كه آدمى زبانش را نگه دارد مگر از سخن خير همچنان كه خداوند متعال فرموده است . خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «پس هر كه در آن ماهها اين فريضه را ادا كند [ بايد بداند كه ] همبسترى و گناه و جدال [روا] نيست».

711

آداب مراقبين

۳۴۶۰.امام صادق عليه السلام :چون خواستى حجّ گزارى، پيش از آن كه عزم رفتن كنى، دلت را براى خدا از هر دلبستگى و مشغله اى و از هر حجابى تهى ساز، همه كارهايت را به آفريدگارت وا گذار و در تمام حركات و سكناتت به او توكّل كن و سر سپرده قضا و قدر و حكم او شو و دنيا و آسايش و مردمان را رها كن و حقوقى را كه از مردم به گردن دارى بپرداز و بر توشه راه و مركب و همسفران و نيرو و جوانى و مال و دارايى خود تكيه مكن كه بيم آن مى رود اين همه دشمن و مايه وبال تو گردند؛ زيرا آن كه مدعى خشنودى خدا باشد، و با اين حال به چيزى ديگر پشتگرم شود، خداوند همان چيز را دشمن و مايه وبال و زحمت او گرداند تا به او بفهماند كه اگر خدا نگه دار نباشد و توفيق ندهد، نه او و نه هيچ كس ديگر را توان و چاره اى نيست.
چنان آماده شو كه گويى اميد برگشت ندارى، [براى ديگران ]همسفرى خوب و نيكو باش، اوقات فرايض خداوند و سنتهاى پيامبرش صلى الله عليه و آله را رعايت كن و چيزهاى ديگرى را كه رعايت آنها بر تو لازم است، مانند: ادب و تحمل ديگران و شكيبايى، و سپاسگزارى، و مهربانى، و بخشش و ايثارِ ره توشه خود به همسفران را در طول سفر پاس بدار.
آن گاه با آب توبه خالص، گناهانت را بشوى و جامه صدق و صفا و خضوع و خشوع بر تن كن.
خويشتن را از هر آنچه تو را از ياد خدا و طاعت او باز مى دارد، مُحرم ساز. آن گاه كه خداوند عزّ و جلّ را مى خوانى او را لبيك گوى، لبيكى خالص و پاكيزه و ناب و به دستگيره استوار او (عروة الوثقى) چنگ زن.
دلت را همراه فرشتگان بر گرد عرش به طواف آر ، همان گونه كه خودت همراه با مسلمانان، بر گرد خانه خدا طواف مى كنى. هنگام هروله كردن، از هواى نفس خويش بگريز و از همه نيرو و توانت دست بشوى .
با رفتن به سوى مِنا، از غفلت و لغزشهاى خود نيز به درآى و آنچه را بر تو روا نيست و سزاوارش نيستى تمنّا مكن.
در [صحراى] عرفات، به خطاها و گناهان خود اعتراف كن و با خداوند، بر وحدانيّت و يگانگى او تجديد پيمان كن.
در مزدلفه، با اطمينان به خدا نزديك شو. با فراز آمدن بر كوه [مشعر]، روحت را نيز به سوى ملأ اعلى بفرست.
هنگام قربانى، گلوى هوس و طمع را نيز بِبُر.
در رمى جمرات به خواهشها و پستى و دنائت و كردارهاى زشت و نكوهيده نيز سنگ بينداز.
هنگام تراشيدن سر، عيبهاى آشكار و پنهانت را نيز بزداى .
آن گاه كه به درون حرم مى روى، از اين كه دنبال خواهشت روى ، خود را در امان و پناه و كنف حمايت خداوند در آر.
با يقين به عظمت صاحب خانه و شناخت شكوه و قدرت او خانه را زيارت كن.
از سر خشنودى به قسمت خداوند و خضوع در برابر عزّت و قدرت او، حجر الاسود را استلام كن. ^۳
با طواف وداع، با هرچه جز اوست وداع كن .
آن گاه كه بر صفا مى ايستى، روح و روان خود را براى آن روزى كه به ديدار خدا مى روى، مصفّا كن.
در مروه، با مروّت باش و جامه تقوا بر تن كن .
و بر شرايطى كه در اين حجّ خود، نهاده اى و پيمانى كه با خدايت بَسته اى و تا روز رستاخيز آن را بر گردن گرفته اى، استوار و پا برجا باش.