772

النَّهيُ عَنِ الفِرارِ مِنَ الحَربِ

الكتاب :

(وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّ مُتَحَرِّفا لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَيِّزا إِلَى فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ) . ^۱

الحديث :

۳۶۶۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :يا أبا ذَرٍّ ، إنَّ ربَّكَ عزّ و جلّ يُباهي الملائكَةَ بثَلاثةِ نَفَر : رجُلٌ يُصْبِحُ في الأرضِ فَرْدا فيُؤَذِّنُ ثمَّ يُصَلّي ، فيقولُ ربُّكَ للملائكَةِ : انْظُروا إلى عَبدي يُصلّي و لا يَراهُ أحَدٌ غَيري ، فيَنْزِلُ سَبعونَ ألفَ مَلَكٍ يُصَلّون وَراءَهُ و يَسْتَغْفِرونَ لَهُ إلى الغَدِ مِن ذلكَ اليَومِ .
و رجُلٌ قامَ مِن اللَّيلِ فصَلّى وَحْدَهُ فسَجَدَ و نامَ و هُو ساجِدٌ، فيقولُ تعالى : انْظُروا إلى عَبدي رُوحُه عِندي و جَسَدُهُ في طاعَتي ساجِدٌ .
و رجُلٌ في زَحْفٍ فَرَّ أصْحابُهُ و ثَبَتَ و هُو يُقاتِلُ حتّى يُقْتَلَ . ^۲

772

نهى از فرار از جنگ

قرآن :

«و هر كه در آن هنگام به آنان (دشمنان) پشت كند مگر آنكه [هدفش] كناره گيرى براى نبردى [مجدّد ]يا پيوستن به جمعى [ ديگر از همرزمانش] باشد قطعا به خشم خدا گرفتار خواهد شد و جايگاهش دوزخ است و چه بد سرانجامى است».

حديث :

۳۶۶۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى ابوذر! پروردگارت عزّ و جلّ، به وجود سه نفر، بر فرشتگانش مى بالد : مردى كه در جايى تنها باشد و [به وقت اذان] اذان بگويد و نماز بخواند. پروردگارت به فرشتگان مى فرمايد: ببينيد بنده من نماز مى خواند و هيچ كس جز من او را نمى بيند . پس هفتاد هزار فرشته به زمين فرود آيند و پشت سر او به نماز ايستند و تا فرداى آن روز برايش آمرزش مى طلبند.
و مردى كه شب هنگام در تنهايى برخيزد و نماز گزارد و سجده كند و در حال سجده خوابش برد . پس ، خداوند متعال فرمايد : به بنده من بنگريد كه روحش نزد من است و بدنش در طاعت من سجده كنان.
و مردى كه در ميدان جهاد باشد و همرزمانش بگريزند و او همچنان پايدارى ورزد و بجنگد تا كشته شود .

۳۶۶۷.تفسير القمّي :في غَزوةِ الأحزابِ ، في كلامٍ جَرى بينَ عليٍّ عليه السلام و عَمرِو بنِ عَبدِوَدٍّ ......... فقالَ لَهُ عليٌّ: يا عَمرُو ، أ مَا كفـاكَ أنّي بارَزْتُـكَ و أنتَ فارِسُ العَرَبِ حتّى اسْتَعَنْتَ علَيَّ بظَهيرٍ ؟ فالْتَفتَ عَمرٌو إلى خَلْفِه فضَربَهُ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام مُسْرِعا على ساقَيهِ قطعهما جَميعا، و ارْتَفَعَت بَينَهُما عَجاجَةٌ ......... و أقبلَ إلى رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله تَسيلُ على رأسِهِ مِن ضَرْبةِ عَمرٍو، و سَيفُهُ يَقْطُرُ مِنهُ الدّمُ ......... فقالَ رسولُ اللّهِ: يا عليُّ ، ماكَرْتَهُ ؟ قالَ: نَعَم يا رسولَ اللّهِ ، الحَربُ خَديعَةٌ . ^۱

۳۶۶۸.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إنَّ علِيّا عليه السلام كانَ يقولُ : لَأنْ يَخْطَفَني الطَّيرُ أحَبُّ إلَيَّ مِن أنْ أقولَ على رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله لَم يَقُلْ ، سَمِعْتُ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله يقولُ يَومَ الخَندَقِ : الحَربُ خُدْعَةٌ ، و يقولُ : تَكَلَّموا بما أرَدْتُم . ^۲

(انظر) عنوان 134 «الحيلة» .
وسائل الشيعة: 11/ 102 باب 53.

۳۶۶۷.تفسير القمّى:در جنگ احزاب ميان على عليه السلام و عمرو بن عبدود سخنانى گذشت ......... على عليه السلام به او فرمود: اى عمرو ! [در بزدلى تو] همين بس نيست كه من به جنگ تن به تن با تو آمده ام و تو كه شهسوار عربى با خودت كمك آورده اى ؟ عمرو برگشت كه پشت سرش را نگاه كند امير المؤمنين عليه السلام بيدرنگ چنان ضربتى بر دو ساق پاى او فرود آورد كه از پيكرش جدا شدند و گرد و غبارى به هوا برخاست ......... آن حضرت در حالى كه بر اثر ضربت عمرو خون از فرقش مى ريخت و از شمشيرش نيز خون مى چكيد، نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله برگشت ......... رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اى على ! فريبش دادى ؟ عرض كرد : آرى ، اى رسول خدا ! جنگ، نيرنگ است .

۳۶۶۸.امام باقر عليه السلام :على عليه السلام مى فرمود : اگر پرنده [شكارى ]مرا بربايد خوشتر دارم تا سخنى را به پيامبر نسبت دهم كه نفرموده است. شنيدم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در جنگ خندق مى فرمود: جنگ يعنى خدعه و نيرنگ و مى فرمود : هرچه مى خواهيد بگوييد .