۳۶۸۰.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :مَن فَرَّ مِن رجُلَينِ في القِتالِ مِن الزَّحفِ فَقَد فَرَّ ، و مَن فَرَّ مِن ثَلاثَةٍ في القِتالِ مِن الزَّحفِ فلَم يَفِرَّ . ^۱

774

استِخدامُ مُختَلَفِ الأسلِحَةِ فِي الحَربِ

الكتاب :

(وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ) . ^۲

الحديث :

۳۶۸۱.دعائم الإسلام عن عَليٍّ عليه السلام أنّهُ قال :يُقْتَلُ المُشرِكونَ بكُلِّ ما أمْكَنَ قَتْلُهُم بِهِ ؛ مِن حَديدٍ أو حِجارَةٍ أو نارٍ أو ماءٍ أو غيرِ ذلكَ ، و ذَكَرَ أنَّ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله نَصَبَ المَنْجَنيقَ على أهلِ الطّائفِ و قالَ : إنْ كانَ مَعهُم في حِصنِهِمْ قَومٌ مِن المسلِمينَ فأوْقِفوهُم مَعَهُم، فَلا تَتَعمَّدُوا إلَيهِم بالرَّمْي ، و ارْموا المُشرِكينَ ، و أنْذِرُوا المسلِمينَ لِيَتّقُوا إنْ كانوا اُقيموا كُرها ، و نَكِّبوا عنهُم ما قَدَرْتُم ، فإنْ أصَبْتُم أحَدا فَفيهِ الدِّيَةُ . ^۳

۳۶۸۲.الكافي عن حفصِ بنِ غِياثٍ :سألتُ أبا عبدِ اللّهِ عليه السلام عَن مَدينةٍ مِن مَدائنِ أهلِ الحَربِ : هَل يَجوز أنْ يُرْسَلَ علَيهمُ الماءُ ، و تُحْرَقَ بالنّارِ ، أو تُرمى بالمَجانيقِ حتّى يُقْتَلوا ، و فيهِمُ النِّساءُ و الصِّبْيانُ و الشَّيخُ الكبيرُ و الاُسارى مِن المسلِمينَ و التُّجّارُ ؟ فقالَ : يُفْعَلُ ذلكَ بهِم ، و لا يُمْسَكُ عنهُم لهؤلاءِ ، و لا دِيَةَ علَيهِم للمسلِمينَ و لا كَفّارَةَ . ^۴

۳۶۸۰.امام صادق عليه السلام :هر كس در جنگ از برابر دو مرد بگريزد ، كارش گريختن به شمار مى آيد، و اگر در جنگ از برابر سه نفر بگريزد، كارش گريختن به شمار نمى آيد .

774

به كارگيرى انواع جنگ افزارها در جنگ

قرآن :

«تا مى توانيد در برابر آنان نيرو فراهم آوريد» .

حديث :

۳۶۸۱.دعائم الإسلام به نقل از امام على عليه السلام كه فرمود :مشركان را با هر وسيله ممكن ، از آهن و سنگ و آب و آتش و جز اينها ، بايد كشت. آن حضرت فرمود كه رسول خدا صلى الله عليه و آله اهل طائف را به منجنيق بست. امام عليه السلام فرمود : اگر در قلعه اى به همراه مشركان، گروهى از مسلمانان نيز وجود داشتند و مشركان از خروج آنان جلوگيرى كردند و آنان را در برابر خود سپر تير نكردند، به سوى مشركان تير اندازى كنيد و به مسلمانان اگر به زور در داخل قلعه نگهدارى شده اند هشدار دهيد و تا مى توانيد به آنها آسيبى نرسانيد و چنانچه به يكى از آنها تير زديد، ديه دارد.

۳۶۸۲.الكافىـ به نقل از حفص بن غياث ـ: از امام صادق عليه السلام پْْرسيدم آيا جايز است در شهرى كه مردم آن در جنگ با مسلمانان هستند و داخل آن زن و كودك و پير مرد و اسراى مسلمان و تجّار به سر مى برند ، آب انداخت و آن را به آتش كشيد يا آن را به منجنيق بست تا كشته شوند ؟ فرمود : اين كار با آنان مى شود و به خاطر وجود چنين افرادى نبايد از آنان دست كشيد . و مسلمانان در قبال آنها نه ديه اى به گردن دارند نه كفّاره اى .

773

مَتى يَجوزُ الفِرارُ؟

الكتاب :

(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ) . ^۱

(الآن خفّف اللّهُ عَنكُم و عَلِمَ أنَّ فيكُم ضَعفا) . ^۲

الحديث :

۳۶۷۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :الفِرارُ في وَقْتِهِ ظَفَرٌ . ^۳

۳۶۷۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :الفِرارُ في أوانِهِ يَعْدِلُ الظَّفَرَ في زَمانِهِ . ^۴

۳۶۷۹.عنه عليه السلام :إنَّ اللّهَ فَرَضَ القِتالَ على الاُمّةِ ، فجَعلَ على الرّجُل الواحِدِ أنْ يُقاتِلَ عَشرَةً مِن المُشرِكينَ ، فقالَ : «إنْ يَكُنْ مِنْكُم عِشْرونَ صَابِرونُ يَغْلِبوا مِائَتينِ ......... » ثُمّ نَسَخَها سُبحانَهُ فقالَ : «الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنْكُم ......... » ......... فصارَ فَرضُ المؤمنينَ في الحَرْبِ إذا كانَ عِدّةُ المُشرِكينَ أكْثَرَ مِن رَجُلَينِ لِرَجُلٍ لَم يَكُنْ فارّا مِن الزَّحْفِ . ^۵

773

چه وقت فرار از جنگ رواست؟

قرآن :

«اى پيامبر ! مؤمنان را به جنگ برانگيز . اگر از شما بيست تن باشند و در جنگ پايدارى كنند بر دويست تن غلبه خواهند يافت . و اگر صد تن باشند بر هزار تن از كافران پيروز مى شوند. زيرا آنان مردمى عارى از فهمند».

«اكنون خدا بر شما تخفيف داده و معلوم داشت كه در شما ضعفى هست» .

حديث :

۳۶۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گريختنِ به موقع، پيروزى است .

۳۶۷۸.امام على عليه السلام :گريختنِ به جا، برابر با پيروزىِ به موقع است .

۳۶۷۹.امام على عليه السلام :خداوند جنگيدن را بر اين امت واجب فرمود و مقرّر داشت كه هر يك مرد، با ده مشرك بجنگد ، مى فرمايد : «اگر از شما بيست تن باشند كه پايدارى ورزند بر دويست نفر پيروز شوند ......... » خداوند سبحان سپس اين آيه را نسخ كرد و فرمود : «اينك خداوند بار شما را سبك گردانيد ......... » ......... از آن پس وظيفه مؤمنان در جنگ اين شد كه اگر تعداد مشركان بيشتر از دو مرد در برابر يك مرد باشد، فرار كننده از جنگ، فرارى محسوب نمى شود .