467

دَعائِمُ التَّوبَةِ

الكتاب:

فَمَنْ تَابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ أَصْلَـحَ فَإِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» . ^۱

أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» . ^۲

وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحا ثُمَّ اهْتَدى» . ^۳

وَ الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَ آمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» . ^۴

إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللّهُ عَلَيْهِمْ» . ^۵

الحديث:

۲۳۱۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :التّائبُ إذا لم يَسْتَبِنْ علَيهِ أثَرُ التَّوبَةِ فليسَ بتائبٍ : يُرْضي الخُصَماءَ ، و يُعِيدُ الصّلواتِ ، و يَتَواضَعُ بينَ الخَلْقِ ، و يَتَّقي نَفْسَهُ عنِ الشَّهوَاتِ، و يُهْزِلُ رَقَبتَهُ بصِيامِ النَّهارِ . ^۶

467

پايه هاى توبه

قرآن :

«هر كس پس از ستمش توبه كند و به صلاح آيد خدا توبه او را مى پذيرد. همانا خداوند آمرزنده و مهربان است».

«هر كس از شما كه از روى نادانى كارى بد كند آن گاه توبه نمايد و به صلاح آيد بداند كه خدا آمرزنده و مهربان است».

«همانا من مى آمرزم كسى را كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته انجام دهد و سپس هدايت يابد».

«آنان كه مرتكب كارهاى بد شدند، آن گاه توبه كردند و ايمان آوردند، بدانند كه پروردگار تو پس از توبه آمرزنده و مهربان است».

«جز اين نيست كه توبه از آنِ كسانى است كه به نادانى مرتكب كارهاى زشت مى شوند و زود توبه مى كنند. خدا توبه اينان را مى پذيرد».

حديث :

۲۳۱۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر نشانِ توبه در توبه كننده آشكار نشود، توبه نكرده است: شاكيان را راضى سازد، قضاى نمازها را به جاى آورد، با مردم فروتنى كند، خود را از خواهشهاى نفسانى بدور دارد و با روزه گرفتن، گردن خود را نزار كند.

۲۳۰۶.عنه عليه السلام :النَّدمُ اسْتِغْفارٌ ، الإقْرارُ اعْتِذارٌ ، الإنْكارُ إصْرارٌ . ^۱

۲۳۰۷.عنه عليه السلام :المُقِـرُّ بالذّنـوبِ تائـبٌ . ^۲

۲۳۰۸.عنه عليه السلام :شافِعُ المُذنِبِ إقْرارُهُ ، و تَوبَتُهُ اعْتِذارُهُ . ^۳

۲۳۰۹.عنه عليه السلام :عاصٍ يُقِرُّ بذَنبِهِ خَيرٌ مِن مُطيعٍ يَفتَخِرُ بعَملِهِ . ^۴

۲۳۱۰.عنه عليه السلام :ما أخْلَقَ مَن عَرفَ ربَّهُ أن يَعْتَرِفَ بذَنبِهِ! ^۵

۲۳۱۱.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :و اللّهِ ، ما يَنْجو مِن الذَّنْبِ إلاّ مَن أقَرَّ بهِ . ^۶

۲۳۱۲.عنه عليه السلام :لا و اللّهِ ما أرادَ اللّهُ تَعالى مِن النّاسِ إلاّ خَصْلَتَينِ : أنْ يُقِرّوا لَهُ بالنِّعَمِ فيَزيدَهُم ، و بالذُّنوبِ فَيَغفِرَها لَهُم . ^۷

(انظر) وسائل الشيعة : 11 / 347 باب 82.
الاعتذار : باب 2535.

۲۳۰۶.امام على عليه السلام :پشيمانى، استغفار است، اعتراف به گناه، پوزش خواهى است و انكار آن، پاى فشردن بر گناه است.

۲۳۰۷.امام على عليه السلام :معترف به گناه، توبه كننده است.

۲۳۰۸.امام على عليه السلام :شفيع گنهكار ، همان اعتراف اوست [به گناهان ]و توبه او ، همان پوزش خواهى اوست.

۲۳۰۹.امام على عليه السلام :گنهكارى كه به گناه خويش اعتراف كند بهتر از فرمانبردارى است كه به كار خويش ببالد.

۲۳۱۰.امام على عليه السلام :چه شايسته است كسى كه پروردگار خويش را شناخته، به گناه خويش اعتراف كند.

۲۳۱۱.امام باقر عليه السلام :به خدا سوگند تنها آن كس از گناه مى رهد كه به آن اعتراف كند.

۲۳۱۲.امام باقر عليه السلام :سوگند به خدا كه خداوند متعال از مردم جز دو كار نخواسته است: به نعمتهاى او اعتراف كنند تا آنان را نعمت فزونتر دهد و به گناهان اقرار ورزند تا گناهانشان را بيامرزد.