۲۵۲۱.عنه صلى الله عليه و آله :لا تُفْحِشْ في مَجلسِكَ لِكَي يَحْذَروكَ بسُوءِ خلقِكَ ، و لا تَناجَ مَع رجُلٍ و أنتَ مـعَ آخـرَ . ^۱

۲۵۲۲.مكارم الأخلاق :دخَلَ علَيهِ صلى الله عليه و آله رجُلٌ المسجدَ و هُو صلى الله عليه و آله جالسٌ وحْدَهُ، فتَزَحزَحَ صلى الله عليه و آله لَهُ ، فقالَ الرّجُلُ : في المكانِ سَعةٌ يا رسولَ اللّهِ ! فقالَ صلى الله عليه و آله : إنَّ حقَّ المسلمِ على المسلمِ إذا رآهُ يُريدُ الجُلوسَ إلَيهِ أنْ يَتَزحْزَحَ لَهُ . ^۲

۲۵۲۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ في أوصافِ النّبيِّ صلى الله عليه و آله ـ: و ما رُؤي مُقَدِّما رِجْلَهُ بينَ يدَيْ جَليسٍ لَهُ قَطُّ . ^۳

۲۵۲۴.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إذا دَخلَ أحدُكُم على أخيهِ في رَحْلِهِ فلْيَقعُدْ حيثُ يأمرهُ صاحبُ الرَّحْلِ ، فإنّ صاحبَ الرّحْلِ أعْرَفُ بِعَورَةِ بَيتِهِ مِن الدّاخلِ عليهِ . ^۴

۲۵۲۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :كانَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا دَخلَ مَنزلاً قَعَدَ في أدنى المجلسِ حينَ يَدخُلُ . ^۵

۲۵۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در جايى كه نشسته اى وقاحت به خرج نده تا مردم به دليل اخلاق بدت از تو حذر كنند و وقتى كسى كنار تو نشسته است با ديگرى در گوشى سخن مگو.

۲۵۲۲.مكارم الأخلاق :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در مسجد تنها نشسته بود. مردى وارد شد. پيامبر صلى الله عليه و آله براى او خود را جابجا كرد. آن مرد گفت: اى رسول خدا ! جا كه زياد است. پيامبر فرمود: حقّ مسلمان بر مسلمان است كه چون ديد مى خواهد كنار او بنشيند، خود را برايش جابجا كند.

۲۵۲۳.امام على عليه السلامـ در بيان اوصاف پيامبر صلى الله عليه و آله ـفرمود : هرگز ديده نشد كه آن حضرت در حضور همنشين خود پايش را دراز كند.

۲۵۲۴.امام باقر عليه السلام :هرگاه يكى از شما به منزل برادر خود وارد مى شود بايد هر جا كه صاحب خانه گفت همان جا بنشيند؛ چون صاحب خانه به موقعيّت خانه خود آشناتر از ميهمان است.

۲۵۲۵.امام صادق عليه السلام :پيامبر خدا هرگاه وارد منزلى مى شد در پايين ترين جاى مجلس مى نشست.

524

أشرَفُ المَجالِسِ

۲۵۱۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّ لكُلِّ شيءٍ شَرَفا و إنَّ أشْرَفَ المَجالسِ ما استُقْبِلَ بهِ القِبلةُ . ^۱

۲۵۱۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :كانَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله أكْثَرَ ما يَجلِسُ تُجاهَ القِبلةِ . ^۲

(انظر) وسائل الشيعة : 8 / 475 باب 76.

525

ما يَلزَمُ مُراعاتُهُ فِي المَجالِسِ

الكتاب:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا في الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللّهُ لَكُمْ وَ إِذَا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا» . ^۳

الحديث:

۲۵۱۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إذا أتى أحدُكُم مَجلسا فلْيَجلِسْ حيثُ ما انتهى مَجلِسُهُ . ^۴

۲۵۲۰.عنه صلى الله عليه و آله :إذا أخذ القومُ مَجالِسَهُم ، فإنْ دعا رجُلٌ أخاهُ و أوسَعَ لَهُ في مَجلسِهِ فلْيَأتِهِ، فإنَّما هِي كَرامةٌ أكْرمَهُ بها أخوهُ، و إنْ لَم يُوسِّعْ لَهُ أحَدٌ فلْيَنْظُرْ أوسَعَ مَكانٍ يَجدُهُ فلْيَجْلِسْ فيهِ . ^۵

524

شريفترين نحوه نشستن

۲۵۱۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر چيزى شرافتى دارد و شريفترين نحوه نشستن ، آن است كه رو به قبله باشد.

۲۵۱۸.امام صادق عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هنگام نشستن، بيشتر رو به قبله مى نشست.

525

نكاتى كه بايد در مجالس رعايت شود

قرآن :

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چون شما را گويند كه در مجالس جاى باز كنيد، جاى باز كنيد تا خدا در كار شما گشايش دهد. و چون گويند كه برخيزيد، برخيزيد».

حديث :

۲۵۱۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه يكى از شما به مجلسى درمى آيد، در كنار آخرين نفرى كه نشسته است بنشيند.

۲۵۲۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه افراد مجلسى در جاى خود نشستند [و كسى وارد شد، ]اگر در آن ميان، فردى برادر تازه وارد خود را فرا خوانَد و براى او در كنار خود جا باز كند، [اين تازه وارد] بايد دعوتش را بپذيرد و پهلوى او برود؛ زيرا وى با اين كار به او احترام گذاشته است. ولى اگر كسى برايش جايى باز نكرد، نگاه كند، هر كجا بيشتر جا بود، همان جا بنشيند.