۲۰۳۷.عنه عليه السلام :مَرِضَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام فعادَهُ قَومٌ فقالوا لَه : كيفَ أصبحتَ يا أميرَ المؤمنينَ ؟ فقالَ : أصبحتُ بِشَرٍّ ! فقالوا لَه : سُبحانَ اللّه ! هذا كلامُ مِثلِكَ؟! فقالَ : يقولُ اللّهُ تعالى : «و نَبلُوكُم بِالشَّرِّ وَ الخيرِ فتنةً» فالخيرُ الصِّحّةُ و الغِنى ، و الشّرُّ المَرضُ و الفقرُ ، ابْتِلاءً و اخْتِبارا . ^۱

404

عِلَّةُ الابتِلاءِ

الكتاب:

مَا كَانَ اللّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ» . ^۲

إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَومَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَدَاءَ وَ اللّهُ لا يُحِبُّ الظّالِمِينَ * وَ لِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكَافِرِينَ * أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمّا يَعْلَمِ اللّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَ يَعْلَمَ الصّابِرِينَ» . ^۳

وَ لِيَبْتَلِيَ اللّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَ اللّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ» . ^۴

۲۰۳۷.امام صادق عليه السلام :امير المؤمنين عليه السلام بيمار شد و گروهى به عيادت آن حضرت رفتند و عرض كردند: چگونه ايد اى امير المؤمنين؟ فرمود: بد. عرض كردند: سبحان اللّه ! چنين سخنى از چون شمايى؟! فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: «و شما را با بد و خوب مى آزماييم» . خوبى، همان تندرستى و توانگرى است و بدى، همان بيمارى و نادارى. و اين هر دو براى آزمايش و امتحان است.

404

حكمت آزمايش

قرآن :

«خدا بر آن نيست كه شما مؤمنان را بدين حال كه اكنون داريد رها كند [بلكه مى آزمايد] تا ناپاك را از پاك جدا سازد».

«اگر بر شما زخمى رسيد به آن قوم نيز همچنان زخمى رسيده است . و اين روزگار را ما ميان مردم به نوبت مى گردانيم تا خدا كسانى را كه ايمان آورده اند معلوم دارد و از شما گواهانى گيرد و خدا ستمكاران را دوست ندارد و تا خدا كسانى را كه ايمان آورده اند پاك و ناب گرداند و كافران را نابود سازد. آيا مى پنداريد كه به بهشت مى رويد حال آن كه هنوز خدا معلوم نساخته كه از ميان شما چه كسانى جهاد مى كنند و چه كسانى پايدارى مى ورزند ؟».

«براى اين است كه خدا آنچه را در سينه هايتان داريد بيازمايد و آنچه را در سينه هايتان است پاك و خالص گرداند و خدا به راز سينه ها آگاه است».

403

الابتِلاءُ

الكتاب:

وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً» . ^۱

إِنَّ فِي ذلِكَ لاَيَاتٍ وَ إِنْ كُنّا لَمُبْتَلِينَ» . ^۲

الحديث:

۲۰۳۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أيُّها النّاسُ ، إنّ اللّهَ قد أعاذَكُم مِن أنْ يَجورَ علَيكُم و لَم يُعِذْكُم مِن أنْ يَبْتليَكُم ، و قد قالَ جَلَّ مِن قائلٍ : «إنّ في ذلك لآياتٍ و إن كُنّا لَمُبتَلينَ» . ^۳

۲۰۳۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :ما مِن قَبضٍ و لا بَسطٍ إلاّ و للّهِ فيهِ المَنُّ و الابْتِلاءُ . ^۴

۲۰۳۵.عنه عليه السلام :ما مِن قَبضٍ و لا بَسطٍ إلاّ و للّهِ فيهِ مَشيّةٌ و قَضاءٌ و ابْتِلاءٌ . ^۵

۲۰۳۶.عنه عليه السلام :ليسَ شيءٌ فيهِ قَبضٌ أو بَسطٌ مِمّا أمرَ اللّهُ بهِ أو نهى عنهُ إلاّ و فيهِ مِن اللّهِ عزّ و جلّ ابْتِلاءٌ و قَضاءٌ . ^۶

403

آزمايش

قرآن :

«و شما را با آزمون بد و خوب مى آزماييم».

«براستى در اين [داستان] نشانه هايى است و ما بى گمان آزمايش كننده بوديم».

حديث :

۲۰۳۳.امام على عليه السلام :اى مردم! خداوند شما را پناه داده است كه بر شما ستم روا ندارد اما پناه نداده است كه آزمايشتان نكند. خداوند عظيم الشأن فرموده است: «براستى در اين [داستان] نشانه هايى است و ما بى گمان آزمايش كننده بوديم».

۲۰۳۴.امام صادق عليه السلام :هيچ گرفتگى و گشايشى صورت نمى گيرد مگر اين كه خداوند در آن، بخشش و آزمايشى دارد.

۲۰۳۵.امام صادق عليه السلام :هيچ گرفتارى و گشايشى نيست، مگر اين كه خدا را در آن، خواست و قضا و آزمايشى است.

۲۰۳۶.امام صادق عليه السلام :در امر و نهى خدا هيچ گرفتگى و گشايشى صورت نمى گيرد مگر از جانب خداوند عزّ و جلّ در آن آزمايش و قضايى است.