۱۷۵.دل نابخرد در زبان اوست و زبان خردمند در دل او.

۱۷۶.خرد بيشتر در جايى مى لغزد كه برق طمع بدرخشد.

۱۷۷.در خطاب و سفارش به فرزندش، امام پاك نهاد ، ابو محمّد حسن بن على ـ صلى اللّه عليهما ـ : پسركم ، روح شوق(علم) دارد و گوش علاقه، اما در فهم و فراگيرى، پافشارى مكن و عقلت را گاه آسوده بگذار كه هر عضو بدن، نياز به استراحت دارد.

۱۷۸.اگر بر دوش كشندگان دانش آن را بدان گونه كه سزايش بود به دوش مى كشيدند، خدا و فرشتگان و آفريدگان باايمانش آنها را دوست داشتند اما چون براى دنيا به دوش كشيدند، منفور خدا شدند و نزد مردم خوار.

۱۷۹.علم بياموزيد و حلم فراگيريد كه علم، دوست مؤمن، و حلم دستيار و خرد رهنما، و نرمى برادر، و عمل همراه، و نيكى پدر، و شكيبايى سردار سپاه اوست و در نقلى ديگر: حلم، نظام بخش كار اوست.

۱۸۰.و از سخنانش به امام حسن عليه السلام : پسر عزيزم، بر خردمند است كه زمان آگاه باشد و زبان خويش نگاه دارد و در كار خويش بنگرد و خردمند نبايد كه جز در طلب سه چيز باشد: ترميم معاش و گامى به سوى معاد و لذّتى حلال.

۱۷۵.قَلبُ الأحمَقِ في لِسانِهِ ، ولِسانُ العاقِلِ في قَلبِهِ. ^۱

۱۷۶.أكثَرُ مَصارِعِ العُقولِ تَحتَ بُروقِ الأطماعِ. ^۲

۱۷۷.وقالَ عليه السلام لَوَلَدِهِ الإمامِ الزَّكِيِّ أبي مُحَمَّدٍ الحَسَنِ بنِ عَليٍّ صلّى اللّهُ عَلَيهِما مِن وَصيَّةٍ لَهُ إليهِ : يا بُنيّ، إنَّ النَّفسَ حَمِضَةٌ ^۳ ، والأُذُنَ مَجّاجَةٌ ؛ فَلا تَحُثُّ فَهمَكَ عَلَى الإلحاحِ عَلى عَقلِكَ، ورَوِّح مِن عَقلِكَ ؛ فإنّ لِكُلِّ عُضوٍ مِنَ الجَسدِ مُستراحاً. ^۴

۱۷۸.لَو أنَّ حَمَلَةَ العِلمِ حَمَلوهُ بِحَقِّه لَأحَبَّهُم اللّهُ والمَلائكةُ والمؤمنونَ مِن خَلقِهِ و لكِن حَمَلوهُ للدُّنيا فمقتهم اللّهُ ، وهانوا عَلَى الناسِ. ^۵

۱۷۹.تَعَلَّموا العِلمَ ، وتَعَلَّموا الحِلمَ ؛ فإنَّ العِلمَ خَليلُ المؤمنِ، والحلمَ وَزيرُهُ ، والعَقلَ دَليلُهُ ، والرِّفقَ أخوهُ ، والعَمَلَ رَفيقُهُ ، والبِرَّ والدُهُ والصَّبرَ أميرُ جُنودِهِ. وفي رِوايةٍ : والحِلمُ نِظامُ أمرِهِ. ^۶

۱۸۰.ومِن كلامِهِ للحَسَنِ عليه السلام : يا بُنيَّ، على العاقِلِ أن يَعرِفَ أهلَ زَمانِهِ، ويَحفَظَ لِسانَهُ وينظُرَ في شأنِهِ وليسَ على العاقِلِ أن يَكونَ شاخِصاً إلّا في ثَلاثٍ : مَرَمَّةٍ لمَعاشٍ ، أو خُطوةٍ لمَعادٍ أو لَذَّةٍ في غَيرِ مَحرَمٍ. ^۷