151
چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر

از سخنان امام محمّد بن على باقر عليه السّلام ۱

۲۸۶.به آنچه اميدوار نيستى، اميدوارتر باش از آنچه بدان اميد بسته اى كه موسى بن عمران عليه السلام در پى آوردن آتش رفت و پيامبر و رسول باز آمد.

۲۸۷.به يكى از شيعيانش گفت : به خدا سوگند ما به كار شما نخواهيم آمد جز آن كه وارسته باشيد. و بى گمان، ولايت ما جز با عمل به دست نيايد و آن كس در قيامت بيشترين حسرت را دارد كه از عدل بگويد و ناعادلانه رفتار كند.

۲۸۸.ادب به دست آمدنى و اكتسابى است، پس هر كس بر خود سخت گيرد بر آن دست يابد ولى عقل هديه اى از جانب خداى متعال است و به هركس كه بخواهد مى بخشد ، پس هركس خود را در آن به تكلّف اندازد جز نابخردى نيفزايد.
مؤلّف مى گويد : و تصديق اين گفته همان است كه بر سر بزرگمهر و ابن مقفّع آمد. آن دو حكيمان بزرگ فارس بودند و معتقد بودند كه هر دو پدر عقل و خردند تا آنكه كارهايى كردند كه خبرش در دنيا پيچيد و در روزگار باقى ماند. همچون قتل هاى فجيع و كارهاى زشت. پس از خدا حُسنِ توفيق مى خواهيم و اينكه ما را به عقل خود وانگذارد كه گمراه مى شويم و به خودمان واننهد كه ناتوان شويم و به كسى نسپارد كه تباه مى گرديم. ۲

1.امام محمّد بن على باقر عليه السلام ، در اوّل رجب سال ۵۷ هجرى در مدينه به دنيا آمد، ۵۷ سال زيست و در هفتم ذى حجّه سال ۱۱۴ هجرى از دنيا رفت و در بقيع به خاك سپرده شد. لقب حضرت، «باقر العلوم» و كنيه مباركش، «ابو جعفر» بود. احاديث فراوان امام در بيشتر كتب حديث به چشم مى آيد.

2.گفته مؤلّف مى تواند در باره ابن مقفّع درست باشد كه از زنديقان است، اما آنچه در باره بزرگمهر گفته شده و در كتاب هاى تاريخ و تراجم به چشم مى آيد، بيشتر گفته ها و كارهاى حكيمانه اوست. (م)


چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر
150

وَمِن كَلامِ الإمام أبي جعفر مُحمّدِ بنِ عَليّ الباقِر عليهما السّلام

۲۸۶.كُن لِما لا تَرجُو أرجى مِنكَ لِما تَرجو ؛ فإنّ موسى بنَ عِمرانَ عليه السلامُ خَرَجَ يَقتَبِسُ ناراً، فعادَ نَبِيّاً مُرسَلاً. ۱

۲۸۷.وقال ( عليه السلام ) لِبعضِ شيعَتِهِ : إنّا لا نُغني عَنكُم ـ واللّهِ ـ شَيئا إلّا بِالوَرَعِ، وإنّ وِلايَتَنا لا تُدرَكُ إلّا بِالعَمَلِ، وإنّ أشدَّ الناسِ يَومَ القيامةِ حَسرةً مَن وَصَفَ عَدلاً وأتى جَوراً. ۲

۲۸۸.الأدَبُ يَكونُ بِاليَدِ واكتساباً ؛ فَمَن تَكَلَّفَه قَدِرَ عَلَيهِ، والعَقلُ حِباءٌ مِنَ اللّهِ تَعالى يَهَبُهُ لِمَن يَشاءُ ؛ فَمَن تَكَلَّفَهُ لا يَزيدُهُ إلّا جَهلاً. ۳
وتَصديقُ قَولِهِ عليه السلام : ما جَرى عَلى بُزُرجمِهر وابنِ المُقَفَّعِ، وكانا حَكيمَيِ الفُرسِ يَعتَقِدانِ أنَّهما أبوا العَقلِ حَتّى جَرى عَلَيهِما ما شاعَ في الدُّنيا أمره وبَقِيَ عَلَى الأيّامِ ذِكرُهُ مِنَ القَتلِ الذَّريعِ والفِعلِ الشَّنيعِ ، فَنَسألُ اللّهَ حُسنَ التَّوفيقِ، وأن لا يَكِلَنا إلى عُقولِنا فَنَضِلّ ، ولا إلى نُفوسِنا فَنَعجَزَ ، ولا إلى أحَدِ فَنَضيعَ. ۴

1.. من لايحضره الفقيه: ج۳ ص۱۶۵ ح ۳۶۰۹، تحف العقول : ص ۲۰۸، الأمالي للصدوق : ص ۲۴۴ ح ۲۶۱ كلّها عن الإمام عليّ عليه السلام ، كمال الدين: ص۱۵۱ ح ۱۳ عن الإمام الصادق عليه السلام ، الفقه المنسوب للإمام الرضا عليه السلام : ص۳۵۹.

2.. مصادقة الإخوان: ص۱۳۶ ح ۶، قرب الإسناد: ص۳۳ ح ۱۰۶ كلاهما عن الإمام الصادق عليه السلام ، الاُصول الستّة عشر: ص۷۹، كلها نحوه.

3.. الكافي: ج۱ ص۲۴ ح۱۸، تحف العقول: ص۴۴۸ كلاهما عن الإمام الرضا عليه السلام وفيهما صدره إلى «جهلاً» نحوه.

4.. لا يمكن تصديق هذا القول بالنسبة إلى بزرجمهر ، فإنّه من الحكماء ونقل حكم كثيرة منه وإن صحّ في حقّ ابن المقفّع لأنّه عُدَّ من الزنادقة. (م)

  • نام منبع :
    چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 198968
صفحه از 252
پرینت  ارسال به