183
چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر

۳۸۴.امام صادق عليه السلام در سفارش به يكى از شيعيانش كه به حضرتش خبر داد كه سلطان وى را پذيرفته و به او رو آورده است : بدان كه اشتغال به كارهاى كوچك كارهاى مهم را مختلّ مى كند و تنها پرداختن به كارهاى مهم هم كارهاى كوچك را به امور مهم تبديل مى كند و فرمانروايى اين دو كار (اشتباه) را مى كند كه از سر بى اعتمادى، كسى را به كار نمى گيرد و مانند جويى در ميان جويهاى كوچك مى شود كه آب هاى فراوان درّه به آن مى ريزد، پس اگر بخواهد خود به تنهايى آن ها را ببرد ، ديرى نگذرد كه آبها، آن را در خود فروبرند و سودش به زيان تبديل شود، اما اگر آن را در شاخه هاى متعددى بريزد ، هريك مقدارى از آب را مى برند و گرداگرد خود را سبز و خرّم مى سازند.
پس از مهم ها بياغاز و كارهاى كوچك را هم در نظر دار و كسى را بر كارهاى كوچك بگمار تا آنها را دو بار و يابيشتر، بسته به مقدارشان، بر تو عرضه كند.
و به كار امروز بپرداز ، پيش از آن كه كار فردا به آن بپيوندد كه همان جويى كه برايت گفتم پر مى شود و هر روز در اوقات فراغتت، به وظايفى بپرداز كه برايت گفتم و از روز قبل مانده است.
و هر روز وظايف فرداى هر كارمندت را مرتّب و معيّن كن و فردايش آنچه را برايشان مرتب كرده بودى از آنان بخواه و با هركس مناسب كارش رفتار كن ، اگر لايق و با كفايت بوده ، باقيش بگذار و ناتوانان را بر كنار كن.
و كار زيبا را با گفتار زيبا پى گير كه عاقل را با چيزى به مانند احسان جذب نمى كنى، و به نيكوكار نيكى كن كه همين كيفر بدكار است و كيفرى بدترى از آن براى او نيست كه ببيند تو به ديگران نيكى كردى و به او نيكى نكردى ، بويژه اگر اين از سر شايستگى و استحقاق باشد كه در اين صورت شايستگان بر كوشش خود مى افزايند و كم كاران ، رفتار خود را تغيير مى دهند.
و اساس كار سلطان ، مشورت با خيرخواهان و نگهدارى از شأن آنان است و از جا به در نرفتن و درنگ در امور.

۳۸۵.به تأخير انداختن توبه نشانه فريب خوردن (از شيطان)، و امروز و فردا كردن نشانه سرگردانى، و بهانه تراشى در برابر خداوند ، هلاكت، و پافشارى بر گناه، (نشانه) ايمن پنداشتن خويش است و جز زيان كاران (خود را) از مكر خدا ايمن ندانند.


چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر
182

۳۸۴.وقالَ عليه السلام لِبَعضِ شيعَتِهِ يوصيهِ لَمّا أخبَرَهُ أنَّ السُّلطانَ قَد قَبِلَهُ وأقبَلَ عَلَيهِ: اعلم أنَّ التَّشاغُلَ بِالصَّغيرِ يُخِلُّ بِالمُهِمّ ، وإفرادُ المُهِمِّ بِالشُّغلِ يأتي عَلَى الصَّغيرِ ويُلحِقُهُ بِالكَبيرِ ، وإنّما يُمنى بِهاتَينِ الخَلَّتَينِ السُّلطانُ الذي تَحمِلُهُ قِلّةُ الثِّقةِ عَلى تَركِ الاستِكفاءِ ، فَيكونُ كَالنَّهرِ بَينَ الأنهارِ الصِّغارِ تَتَفَجَّرُ إليهِ عِظامُ الأوديةِ ، فَإن تَفَرَّدَ بِحَملِ ما تؤدّي إلَيهِ لَم يَلبَث أن يَغمُرَهُ فَيَعودَ نَفعُهُ ضَرَراً، فَإن تَشَعَّبَتهُ مَجارٍ تَعلَقُ بِهِ حَمَلَ بَعضُهُ بَعضاً ، فَعادَ جَنابُهُ خَصيباً.
فَابدأ بِالمُهِمّ ، ولا تَنسَ النَّظَرَ في الصَّغيرِ ، واجعَل للاُمورِ الصِّغارِ مَن يَجمَعُها ويَعرِضُها عَلَيكَ دُفعَتَين أو أكثَرَ عَلى كَثرَتِها وقِلَّتِها ، وانصِب نَفسَك لِشُغلِ اليَومِ قَبلَ أن يَتَّصِلَ بِهِ شُغلُ غَدٍ ، فَيَمتَلئ النَّهرُ الذي قَدَّمتُ ذِكرَهُ ، وتَلَقَّ كُلَّ يَومٍ بِفَراغِكَ فيما قَد رَسَمتَهُ لَهُ مِنَ الشُّغلِ في أمسِ.
ورَتِّب لِكُفاتِكَ في كُلِّ يَومٍ ما يَعمَلونَهُ في غَدٍ ، فإذا كانَ في غَدٍ فاستَعرِض مِنهُم ما رتَّبتَهُ لَهُم بالأمسِ ، وأخرِج إلى كُلِّ واحدٍ بِما يوجِبُهُ فِعلُهُ مِن كِفايةٍ أو عَجزٍ، فأمحُ العاجِزَ وأثبِتِ الكافيَ.
وشَيِّع جَميلَ الفِعلِ بِجَمِيلِ القَولِ ؛ فَإنَّكَ لَن تَستَميلَ العاقِلَ بِمِثلِ الإحسانِ.
واجعَل إحسانَكَ إلَى المُحسِنِ ، تُعاقِبُ بِهِ المُسيءَ ؛ فَلا عُقوبةَ للمُسيء أبلَغُ مِن أن يراكَ قَد أحسَنتَ إلى غَيرِهِ ، ولَم تُحسِن إلَيهِ ، ولا سِيَّما إن كانَ ذلِكَ مِنكَ ، بِاستِحقاقٍ ؛ فَإنّ المُستَحِقَّ يَزيدُ فيما هُوَ عَلَيهِ ، والمُقَصِّر يَنتَقِلُ عَمّا هُوَ فيهِ.
ومِلاكُ أمرِ السُّلطانِ مُشاوَرةُ النُّصَحاءِ ، وحِراسةُ شأنِهِم ، وتَركُ الاِستِفزازِ ۱ ، واستِثباتُ الاُمورِ. ۲

۳۸۵.تَأخيرُ التَّوبةِ اغتِرارٌ ، وطولُ التَّسويفِ حَيرَةٌ ، والِاعتِلالُ عَلَى اللّهِ هَلَكَةٌ، والإصرارُ (عَلَى الذَّنبِ) ۳ أمنٌ، و «لا يَأمَنُ مَكرَ اللّهِ إلَا القَومُ الخاسِرونَ»۴ . ۵

1.. وفي «أ» :«الاستعزاد» وفي «ب» : «الاستقراء» والظاهر أنّهما مصحّفان.

2.. لم نجده في المصادر.

3.. أثبتناه من «ب».

4.. الأعراف : ۹۹.

5.. الإرشاد : ج ۲ ص ۲۰۵، تحف العقول : ص ۴۵۶ عن الإمام الجواد عليه السلام ، كنزالفوائد : ج ۲ ص ۳۳.

  • نام منبع :
    چشم تماشا، ترجمه نزهة الناظر و تنبیه الخاطر
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 205275
صفحه از 252
پرینت  ارسال به