۳۸۶.در محضر امام صادق عليه السلام گفته شد : يا با سلطان همراه باش يا با دريا. حضرت فرمود : اين سخنى محال است و درست آن است كه نه با سلطان و نه با دريا همراه مشو ، زيرا سلطان آزارت مى دهد و دريا سيرابت نمى كند.

۳۸۷.امام صادق عليه السلام به زرارة بن اعين فرمود : اى زرارة ، آيا سخنى درباره قضا و قدر به تو ياد بدهم؟ زرارة گفت : بلى ، فدايت گردم.
امام فرمود : چون روز قيامت رسد و خداوند آفريدگان را گرد آورد ، از آنچه با ايشان عهد بسته ، مى پرسد و از آنچه برايشان جارى ساخته است، نمى پرسد.

۳۸۸.حريز بن عبداللّه از امام صادق عليه السلام چنين نقل مى كند: مردم در مسئله قضا و قدر سه دسته اند:
كسى كه مى گويد خداوند متعال آفريدگانش را به نافرمانى وا مى دارد؛ اين شخص در حكم خود خداى متعال را ظالم دانسته، پس كافر است، و كسى كه مى گويد كارها به بندگان سپرده شده است ، اين شخص تسلّط خدا را سست پنداشته و منافق است ، و آن كه مى گويد : خداوند متعال در حدّ طاقت بندگان به آنها تكليف داده و آنها را بيش از حدّ توان مكلّف نكرده است، پس چون نيكى كند، خدا را ستايد و چون بدى كند ، از خداى متعال آمرزش بخواهد ، اين شخص مسلمان و (به حقيقت) رسيده است.

۳۸۹.و به هشام بن حكم فرمود : خداوند شبيه چيزى نيست و چيزى هم شبيه او نيست و هرچه كه در وهم آيد ، مغاير با اوست.

۳۹۰.اين گونه نيست كه هركس چيزى را كه بخواهد، بر آن قدرت يابد و نيز هركس كه بر چيزى قدرت يافت، بدان توفيق يابد و نه هركس كه توفيق يافت ، به هدفش برسد ، پس چون خواست و قدرت و توفيق و رسيدن به هدف گرد آمد سعادت لازم آيد.

۳۹۱.هركس به كسى اميد بندد ، بزرگش مى دارد و هركس دستش به چيزى نرسد معيوبش مى شمارد.

۳۸۶.ورُوِي أنَّهُ قالَ عليه السلام ـ وقد قيلَ بِمَجلِسِهِ: جاوِر مَلِكاً أو بَحراً ـ : هذا كَلامٌ مُحالٌ ، والصّوابُ : لا تُجاوِر مَلِكاً وَلا بَحراً ؛ لِأَنَّ المَلِكَ يُؤذيكَ، وَالبَحرَ لا يَرويكَ. ^۱

۳۸۷.وقالَ عليه السلام لِزُرارةَ بنِ أعيَنٍ : يا زُرارةُ، اُعطيكَ جُملةً في القَضاءِ والقَدَرِ؟ فَقالَ : زُرارةُ : نَعَم جُعلت فِداك! قالَ : إذا كانَ يَومُ القِيامةِ وجَمَعَ اللّهُ الخَلائِقَ ، سَأَلَهُم عَمّا عَهِدَ إلَيهِم ، وَلَم يَسأَلهُم عَمّا قَضى عَلَيهِم. ^۲

۳۸۸.ورَوَى حَريزُ ^۳ بنُ عَبدِ اللّهِ عَن أبي عَبدِ اللّه عليه السلام أنَّهُ قالَ : النّاسُ في القَدَرِ عَلى ثَلاثَةِ أوجُهٍ : رَجُلٍ يَزعُمُ أنّ اللّهَ تعالى أجبَرَ خَلقَهُ عَلَى المَعاصي ، فهذا قَد أظلَمَ اللّهَ تعالى في حُكمِهِ، فَهُوَ كافِرٌ.
ورَجُلٌ يَزعُمُ أنّ الأمرَ مُفَوَّضٌ إلَيهم فَهذا أوهَنُ في سُلطانِ اللّهِ، فَهُو مُنافِقٌ.
ورَجُلٌ يَزعُمُ أنَّ اللّهَ تَعالى كَلَّفَ العِبادَ ما يُطيقونَ ، ولَم يُكَلِّفهُم مالا يُطيقونَ، فإذا أحسَنَ حَمِدَ اللّهَ ، وإذا أساءَ استغفر اللّهَ تَعالى فَهُو مُسلِمٌ بالِغٌ. ^۴

۳۸۹.وقال عليه السلام لِهشامِ بنِ الحَكَمِ: إنّ اللّهَ لا يُشبِهُ شيئاً ، ولا يُشبهُه شَيءٌ ، وكُلُّ ما وَقَعَ في الوَهم فَهُوَ بِخِلافِهِ. ^۵

۳۹۰.ماكُلُّ مَن أرادَ شَيئا قَدَرَ عَلَيهِ ، ولا كُلُّ مَن قَدَرَ عَلى شَيءٍ وُفِّقَ لَهُ ، ولا كُلُّ مَن وُفِّقَ أصابَ لَهُ مَوضِعاً، فإذا اجتمَعَتِ النِّيَّةُ والقُدرةُ والتَّوفيقُ والإصابةُ فَهُناكَ تَجِبُ السعادةُ. ^۶

۳۹۱.مَن أمَّلَ رَجُلاً هابَهُ ، وَمَن قَصَرَ عَن شَيءٍ عابَهُ. ^۷