بخش دوم
مراحل حركت رسالت در مكّه‌

1. ساختار نخستين كانون ايمان‌

پس از نخستين ديدار با فرشته وحى آيات قرآن به تدريج نازل مى‌گرديد.

چنين برمى‌آيد كه بعد از نزول آيات نخست سوره مزمّل بر پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم، آن حضرت خويشتن را براى برداشتن گام‌هاى بعدى در مسير نشر و گسترش رسالت اسلام و ايجاد جامعه‌اى اسلامى آماده مى‌ساخت. او مى‌بايست براى رويارويى با دشوارى‌هاى فراوان و سختى‌هاى پيش‌بينى‌شده، آماده مى‌شد و روند كار خويش را استحكام مى‌بخشيد.

دعوت خويشاوندان، نخستين گامى بود كه آن را عملى ساخت. البته طبيعى به نظر مى‌رسيد كه حضرت خديجه عليها السّلام پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم را تصديق كند؛ زيرا روزگارى طولانى با وى معاشرت كرده بود و برجسته‌ترين سجاياى اخلاقى و پاكى روح و ارتباط با خدا را در آن بزرگوار سراغ داشت.

رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله و سلم در دعوت پسرعمو و دست‌پرورده خود على بن ابى طالب عليه السّلام كه در سينه‌اش قلبى پاك مى‌تپيد و هرگز به پرستش بت‌ها آلوده نگشته بود، زحمتى متحمل نشد. ازاين‌رو، على عليه السّلام قبل از ديگران او را

چشم تو را به وجود دخترت فاطمه روشن و از او و على، حسن و حسين دو سرور جوانان اهل بهشت به وجود مى‌آيند و دين و آيينت را در همه‌جا گسترش داده و دوستداران تو و برادرت را پاداشى بزرگ عنايت مى‌كند و پرچم حمد را در دست تو قرار خواهد داد و تو آن را در دست برادرت على مى‌نهى و پيامبران و صديقان و شهيدان همه زير آن پرچم قرار مى‌گيرند و آن حضرت همه آنان را به بهشت برين رهنمون مى‌گردد.^۱»

با مقايسه اين روايت و روايت قبلى كه طبرى آورده ميان دو توصيف از آغاز بعثت و شخصيّت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم فاصله زياد و تفاوت چشمگيرى ملاحظه مى‌كنيم، درحالى‌كه روايت نخست: وى را مردّد و پريشان‌خاطر- داراى اضطرابى ناشى از عدم آگاهى به حقيقت ماجرايى كه براى او اتفاق افتاده- مى‌داند!؛ روايت دوم: از همان آغاز راه او را آگاه و مطمئن به موضوع و خوشبين به آينده رسالتش تلقى مى‌كند كه همين تصوير با دلايل روشن كتاب و سنّت و تاريخ، سازگار است.