اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم به عنوان الگو و سمبل و كانون نيرو، مسلمانان را به كار وامى‌داشت و خود در آوردن سنگ و خشت، شركت مى‌نمود. يك‌بار درحالى‌كه سنگى برداشته، آن را به شكم خود چسبانده بود با اسيد بن حضير روبرو شد. وى عرض كرد: اجازه دهيد من اين سنگ را بياورم، حضرت از دادن آن خوددارى كرد و فرمود: برو سنگى ديگر ببر.
بناى خانه رسول گرامى صلّى اللّه عليه و اله و سلم و خانواده‌اش كه ساختمان پرهزينه‌اى نبود، نيز به پايان رسيد. خانه‌هاى آن بزرگواران نيز مانند زندگى آن‌ها بسيار ساده بود. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم مستمندانى را كه جايى براى سكونت نداشتند نيز فراموش نكرد و در كنار مسجد براى آنان مكانى تدارك ديد.۱
بدين‌ترتيب، اين مسجد در زندگى عبادى و امور حياتى مسلمانان در ساختن فرد و جامعه به پايگاهى فعّال، تبديل شد.
3. پيمان برادرى ميان مهاجر و انصار
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم براى ايجاد دولتى جديد و كشيدن خط بطلان بر برخى از آداب و رسوم نظام قبيله‌اى، بى‌آن‌كه به آن قبيله برخوردى داشته باشد، گام‌هاى ديگرى برداشت. حضرت مهر و محبت متقابل و گرمى ايمان مسلمانان را غنيمت شمرد و اساس رابطه بين افراد را ارتباط در عقيده و دين قرار داد و از پيوندهاى خونى و تعصّب‌هاى قبيله‌اى، فراتر رفت و فرمود:
در راه دين خدا، هردو تن با يكديگر برادر شويد.
و آن‌گاه دست على بن ابى طالب عليه السّلام را گرفت و فرمود:
«هذا أخى»؛۲
اين فرد، برادر من است
