بخش سوم
جلوه‌هايى از شخصيّت خاتم پيامبران صلّى اللّه عليه و اله و سلم‌

1. داناى نياموخته‌

امتياز خاتم پيامبران صلّى اللّه عليه و اله و سلم از اين جنبه است كه نزد آموزگارى از جنس بشر خواندن و نوشتن نياموخت‌^۱ و در محيط علم و دانش بزرگ نشد، بلكه نشو و نماى او در جامعه جاهلى بوده و هيچ‌كس در پى انكار اين حقيقت قرآنى برنيامده است.^۲

آن بزرگوار ميان مردمى بالندگى يافت كه جهل و نادانى آنان و فاصله‌شان از علوم و معارف از همه بيشتر بود، رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله و سلم آن دوران را عصر جاهليت ناميد و امكان ندارد چنين نامگذارى از كسى جز فرد دانشورى، كه به دانش و جهل و خرد و نادانى مردم كاملا آگاهى داشته، صادر گردد.

افزون بر اين، وى (از نزد خدا) كتابى آورد كه مردم را به علم و دانش و فرهنگ و انديشه و تفكّر فراخوانده و انواع علوم و معارف را در خود جاى داده است. او در آغاز، طبق برنامه درخور تحسينى، كتاب و حكمت را به مردم آموخت‌^۳ تا اين‌كه تمدنى منحصر به فرد ايجاد كرد كه شرق و غرب را با همه علوم و معارفش در نور ديد و هم‌چنان نيز نورافشانى مى‌كند و مى‌درخشد.

پيامبر خاتم صلّى اللّه عليه و اله و سلم در آن نوشته شده: قامتش نه بلند است و نه كوتاه، چهره‌اى نورانى و دو گيسوى بافته دارد، ميان شانه‌هايش مهرى نقش بسته است، در حال نشستن همواره زانوهايش را به بغل مى‌گيرد، صدقه نمى‌پذيرد، بر الاغ و شتر سوار مى‌شود و گوسفندان را مى‌دوشد و پيراهنى وصله‌خورده به تن مى‌كند و كسى كه دست به چنين كارهايى بزند، از تكبّر به دور است و او چنين عمل مى‌كند. وى از دودمان اسماعيل و نامش احمد است.

سهل مى‌گويد: هنگامى كه از مطالعه ويژگى‌هاى حضرت محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلم فراغت يافتم، عمويم وارد خانه شد وقتى ورقه را در دست من ديد مرا به خاطر از هم گشودن و مطالعه آن تنبيه كرد و مورد اعتراض قرار داد، در پاسخ او گفتم: عمو! من در اين صفحات به ويژگى‌هاى پيامبر خدا احمد، برخوردم. در پاسخم گفت: اين پيامبر هنوز نيامده است.»^۱