دوران يتيمى، معمولا در ساختار و آماده‌سازى انسان جهت پختگى و اعتماد به نفس در تحمل رنج‌ها و دشوارى‌هاى گريبانگير و صبر و پايدارى در برابر آن‌ها تأثيرى بسزا دارد. و بدين‌گونه خداى متعال خود، آماده‌سازى پيامبر برگزيده‌اش را برعهده گرفت تا قادر باشد وظايف مهم آينده و مسئوليت بزرگى را كه در انتظار دوران پختگى و كمال آن بزرگوار بود، بر دوش بكشد.

نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم در اين سخن خود، اشاره به اين حقيقت، فرموده است:

پروردگارم مرا ادب آموخت، پس ادبم را نيك گردانيد.^۱

بيش از هشت بهار از عمر شريف پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم سپرى نشده بود كه به سومين مصيبت مبتلا گرديد و جدّ بزرگوارش «عبد المطلّب» را از دست داد.

اندوه رسول خدا در مرگ جدش، كمتر از حزن و اندوه وى در مرگ مادرش نبود تا آن‌جا كه حضرت در مراسم تشييع پيكر جدش به سمت آرامگاه ابدى وى، بسيار گريست و هرگز ياد او را فراموش نكرد. زيرا عبد المطلب تا زنده بود به بهترين شكل ممكن، از وجود مبارك آن حضرت سرپرستى نمود و از مقام پيامبرى آن بزرگوار آگاهى داشت. روايت شده هنگامى كه فردى خواست از ورود پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم در كودكى به نزد جدّش جلوگيرى كند، عبد المطلب فرمود: فرزندم را واگذار كه سرورى و فرمانروايى به سراغش آمده است.^۲

گويى ورود حزن و اندوه پياپى بر قلب نازنين پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم در كودكى، نوعى از مراحل آمادگى الهى به‌شمار مى‌آمد تا شخصيّت والاى آن حضرت تكامل يابد. بدين‌ترتيب، ام ايمن سفر خويش را به همراهى نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم به سمت مكّه ادامه داد تا وى را به جدش عبد المطلب كه علاقه شديدى به نواده‌اش داشت، بسپارد.^۱

7. با جدّش عبد المطلب‌

محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلم در دل عبد المطلب به جايگاهى دست يافته بود كه هيچ‌يك از فرزندان و نوادگانش با اين‌كه از بزرگان بطحاء به‌شمار مى‌آمدند، بدان پايه نرسيده بودند. نقل شده روزى عبد المطلب در صحن كعبه بر زيراندازى كه برايش گسترده بودند نشسته بود و سران و بزرگان قريش و فرزندانشان اطرافش حضور داشتند، ناگهان چشم آن حضرت به نواده‌اش «محمد» افتاد، دستور داد راه باز كنند تا نزدش آيد. سپس وى را در كنار خويش و بر فرش ويژه خود نشاند. افزون بر فضايل بلند اخلاقى كه پيامبر از كودكى برخوردار از آن‌ها بود، اين توجه و عنايت از ناحيه بزرگ قريش، جايگاه وى را در دل قريشيان استوارتر كرد.

قرآن كريم به دوران يتيمى پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم كه آن را تحت سرپرستى پروردگار پشت‌سر نهاد، اشاره فرموده است:

أَ لَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوى‌؛

آيا او تو را يتيم نيافت و پناه داد؟.