127
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

نيشابورى، حافظه اى قوى داشت و آگاه و بصير در نقد حديث و رجال شناسى بود. ۱
وى در سال 445 ق، ۲ يا 476 ق، اين جهان را بدرود گفت. ۳

تأليفات

آثار مفيد نيشابورى، در زمينه حديث، فضايل و مناقب، و وعظ و اخلاق بود: 1 . سفينة النجاة فى مناقب أهل البيت العلويات الرضويات عليهم السلام ، 2 . الأمالى، 3 . عيون الأخبار، 4 . مختصرات فى المواعظ و الزواجر. ۴
كتاب الأمالى وى، تا سده دوازدهم نيز موجود بود. به گزارش ذهبى، سمعانى ـ كه در سده ششم مى زيسته ـ اين كتاب را در رى ديده و يكى از مجالس آن را كه درباره اسلام ابو طالب بوده، مطالعه كرده است. ۵ ابن شهر آشوب نيز كه در همان سده مى زيسته، از آن نقل كرده است. ۶ سيّد هاشم بحرانى (م 1107 ق) نيز در سده دوازدهم، گاه با واسطه مناقب آل أبى طالب ۷ و گاه بدون واسطه، از الأمالى مفيد نيشابورى نقل كرده است. ۸ از اين رو، برخى از كتاب شناسان احتمال داده اند كه سيّد هاشم بحرانى، خود، اين كتاب را در اختيار داشته است. ۹

3 . محسن نيشابورى (معاصر شيخ طوسى)

محسن بن حسين بن احمد نيشابورى خُزاعى؛ محدّث و متكلّم. وى برادر ابو بكر

1.فهرست منتجب الدين، همان جا؛ لسان الميزان، همان جا.

2.لسان الميزان، ج ۳، ص ۴۰۵.

3.الأربعين عن الأربعين، حديث ۵، رسائل فى حديث رد الشمس، ص ۲۰۵.

4.عوالى اللآلى : ج۴، ص۱۲۹، ح ۲۲۳.

5.فهرست منتجب الدين، ص ۷۵.

6.لسان الميزان، ج ۳، ص ۴۰۵.

7.المناقب ، ابن شهرآشوب ، ج ۳، ص ۳۹۱.

8.مدينة المعاجز، ج ۱، ص ۴۱۹.

9.همان، ج ۲، ص ۳۲۲؛ ج ۳، ص ۵۱۸.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
126

وى مدّتى در قم و شايد بغداد نيز سكونت كرده است. ۱ وى ديندار، سرشناس و قابل اعتماد بود ۲ و دو فرزندش عبد الرحمان و محمّد نيز محدّثانى سرشناس و موثّق در ميان شيعه اماميه بودند. ۳ سال وفات ابو بكر خزاعى، معلوم نيست و تنها به قرينه مشايخ او و فرزندش عبد الرحمان ـ كه هم از پدر و هم از مشايخ پدرش حديث شنيده ـ ، مى توان دريافت كه وى در نيمه نخست سده پنجم زندگى مى كرده است.

تأليفات

ابو بكر نيشابورى، در زمينه هاى گوناگون فقه، سنن، احاديث خاص و موضوعات پراكنده، كتاب هايى نگاشت كه همگى ناياب اند: 1 . الأمالى؛ كتابى بزرگ و مشتمل بر احاديث و اخبار، كه در چهار مجلّد تأليف شده بود. 2 . عيون الأحاديث، 3 . كتاب السنن، 4 . الروضة فى الفقه، 5 . المفتاح فى الاُصول، 6 . المناسك. ۴

2 . مفيد نيشابورى (م 445 ـ 476 ق)

عبد الرحمان بن احمد بن حسن نيشابورى خُزاعى، مكنا به ابو محمّد و معروف به مفيد نيشابورى؛ محدّث، فقيه و واعظ. وى بزرگ اماميه در رى بود و به مراكز حديث شيعه در مركز و شرق جهان اسلام، چون: شام و حجاز و خراسان، سفر كرد. ۵ مفيد نيشابورى، هم از مشايخ حديث اماميه و هم از اهل سنّت، حديث شنيد و روايت كرد. از مشايخ حديث اويند: سيّد مرتضى (م 436 ق)، سيّد رضى (م 404 ق)، شيخ طوسى (م 460 ق)، كراجكى (م 449 ق)، سلّار (م 463 ق) و ابن بَرّاج (م 481 ق). برادر زاده اش جمال الدين ابو الفتوح خُزاعى، از وى روايت كرده است. مفيد

1.فهرست منتجب الدين، ص ۳۲؛ جامع الرواة، ج ۱، ص ۴۷؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۱۱.

2.فهرست منتجب الدين، همان جا؛ أمل الآمل، همان جا.

3.فهرست منتجب الدين، ص ۲۱۹ ش ۷۵؛ جامع الرواة، ج ۲، ص ۵۹؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۷۵.

4.قرّة العيون : ص۴۳۹.

5.فهرست منتجب الدين، ص ۷۵؛ لسان الميزان، ج ۳، ص ۴۰۴.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101470
صفحه از 554
پرینت  ارسال به