131
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

واسطه كتاب إقبال الأعمال، در وسائل الشيعة ۱ و گويا بدون واسطه، در بحار الأنوار ۲ نيز نقل شده است.
كتاب الرد على الزيديه نيز كه ابن شهر آشوب از آن نام برده، تا سده ششم باقى بوده است. گويا فضل بن حسن طبرسى (م 548 ق) آن را در اختيار داشته و از آن، سه حديث نقل كرده ۳ كه سند همه آنها كامل است و موضوعشان امامت و فضايل امام على عليه السلام است. در روايت نخست آن، آمده است كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در باره امام على عليه السلام عبارت «إنّه مع الحقّ و الحقُّ معه» را فرموده است. ۴

6 . ابن شادان قمى (م حدود 425 ق)

محمّد بن احمد بن على بن حسن (حسين) بن شاذان (شادان)، مكنّا به ابو الحسن و معروف به ابن شادان قمى؛ فقيه، محدّث و متكلّم. خانواده ابن شاذان قمى، از طرف پدر و مادر هر دو، اهل علم و حديث بودند. پدرش فقيهى بزرگ، خوشْ فهم و به قولى، شيخ اماميه شناخته مى شد ۵ و مادرش خواهر زاده ابن قولويه قمى، از مشايخ بزرگ اماميه بود. ۶ ابن شادان در اصل، قمى بود. ۷ وى به رى، ۸ كوفه، ۹ بغداد، مدينه ۱۰ و مكّه ۱۱ سفر كرد. گويا سكونت او در كوفه و بغداد، به درازا كشيد؛ چراكه وى را افزون

1.وسائل الشيعة، ج ۵، ص ۱۷۲ ـ ۱۷۳؛ ج ۷، ص ۲۶۷، ص ۳۵۷؛ ج ۲۰، ص ۴۸.

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۲۴، ص ۴۶؛ ج ۹۵، ص ۷۳ ـ ۷۴، ص ۱۷۲ ـ ۱۷۶.

3.إعلام الورى بأعلام الهدى، ج ۲، ص ۱۶۳ - ۱۶۴؛ بحار الأنوار، ج ۳۶، ص ۳۰۰.

4.إعلام الورى، همان جا.

5.رجال النجاشى، ص ۸۵؛ خلاصة الأقوال، ص ۷۰.

6.كنز الفوائد، ص ۲۲۰؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۱۳۸؛ الذريعة، ج ۲، ص ۴۹۴.

7.رجال النجاشى، همان جا؛ معالم العلماء، ص ۱۵۲؛ خلاصة الأقوال، همان جا.

8.جمال الاسبوع، ص ۱۴۵.

9.مأة منقبة، ص ۱۸.

10.همان، ص ۱۳۷.

11.الاستنصار، ص ۲۰.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
130

مى دانيم كه تا سال 473 ق، زنده بوده ۱ و در آن سال، نسخه اى عربى را به فارسى برگردانده است. ۲ جعفر دوريستى، محدّثى فرزانه، وارسته و چهره سرشناس شيعه بود ۳ كه به عدالت و امانتدارى شناخته مى شد. ۴ نظام الملك، حاكم رى، تحت تأثير فضل و بزرگى شيخ جعفر قرار گرفت و دو هفته اى يك بار، به دوريست مى رفت و از او حديث مى شنيد. ۵

تأليفات

آثار ناياب جعفر دوريستى: 1 . الكفاية (الكفاية فى العبادات)، 2 . الاعتقاد (الاعتقادات)، 3 . عملُ يومٍ و ليلة. ۶
آثار نايابى كه در منابع بعدى، از آنها نقل شده است: 4 . الحُسنى، 5 . الردّ على الزيديه.
كتاب الحُسنى در سده هفتم موجود بوده و على بن طاووس (م 662 ق) و عبد الكريم بن طاووس (م 693 ق)، از آن نقل كرده اند. رواياتى على بن طاووس از آن نقل كرده، در باره فضيلت ماه رمضان و رجب است. ۷ اين روايات، اسناد كامل دارند و دوريستى بيشتر آنها را از طريق پدرش نقل كرده است. ۸ سيّد عبد الكريم بن طاووس متذكّر شده كه نسخه اى از آن را ـ كه در سال 446 ق، بر محمّد بن احمد دوريستى خوانده شده ـ ، در اختيار دارد و از آن، خبرى هم نقل كرده است. ۹ از اين كتاب با

1.الثاقب فى المناقب، ص ۲۳۹.

2.همان جا .

3.النقض، همان جا.

4.رجال الطوسى، ص ۴۱۹؛ فهرست منتجب الدين، همان جا؛ معالم العلماء، ص ۵۳؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۵۴.

5.منتجب الدين، همان جا؛ معالم العلماء، ص ۵۳؛ أمل الآمل، همان جا؛ الإقبال، ج ۱، ص ۳۸۵.

6.الإقبال، ج ۱، ص ۳۸۵ ـ ۳۸۶، ص ۴۲۲؛ ج ۳، ص ۱۹۱، ۲۶۳، ۲۶۵، ۲۷۰ ـ ۲۷۱، ۲۸۲ ـ ۲۸۴.

7.الإقبال، همان جاها.

8.فرحة الغرى، ص ۱۲۶.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101673
صفحه از 554
پرینت  ارسال به