مى توان گفت كه اندكى پس از مرگ پدرش (411 ق) درگذشته است:
نخست اين كه بر پايه گزارشى، مرگ او «اخترامى» بود. ^۱ مرگ اخترامى در يك تفسير شايع، بر مرگ پيش از چهل سالگى اطلاق مى شود. ^۲
قرينه دوم اين كه: او افزون بر آن كه هم شاگردى و يار ديرين نجاشى (372 ـ 450 ق) بود، شيخ او نيز بود و با هم در مجلس درس پدر وى، حسين بن عبيد اللّه غضائرى ^۳ و درس على بن محمّد بن شيران (م 410 ق)، ^۴ حاضر مى شدند. ^۵ پس در حيات پدر، كودك نبوده است.
سوم اين كه: نجاشى براى او طلب رحمت كرده است. ^۶

اعتبار ابن غضائرى از ديدگاه رجال شناسان

مصادر نخستين، به شرح حال ابن غضائرى نپرداخته اند. گويا شيخ حرّ عاملى (م 1106 ق) براى بار نخست، رديف جداگانه و مستقلّى در اثر كتاب شناسى خود، به او اختصاص داد. ^۷ از آن جا كه در مصادر اوّليه، شرح حال مستقلّى از ابن غضائرى نيامده، وى جرح و تعديل هم نشده است. شايد شهيد ثانى (م 961 ق) بود در سده دهم، اين سكوت را شكست و در تضعيفات ابن غضائرى، ترديد كرد و آنها را نامعتبر دانست. ^۸ فرزند او نيز، شيخ حسن بن زين الدين (م 1014 ق) صاحب معالم، در كتاب رجالى الإستقصاء، بر درستى ديدگاه پدر تأكيد كرد و متذكّر شد كه ابن غضائرى،

او معاصر مفيد و در حديث و رجال، شيخ نجاشى و طوسى بود. ^۱ ابن جعابى، ^۲ ابو غالب زُرارى و جعفر بن قولويه، برخى از مشايخ حديث او بودند. ^۳
ابو عبد اللّه غضائرى، تنها طريق رسالة ى ابو غالب براى نجاشى بود و تكمله اى نيز بر آن نگاشت. وى فرزانه، وارسته و شايسته اعتماد بود و افزون بر آگاهى به رجال و اخبار، در اسانيد بسيارى از روايات و كتب، واقع شده است. ^۴

تأليفات

ابو عبد اللّه غضائرى، يازده كتاب در زمينه هاى گوناگون نگاشت: فضائل امام على عليه السلام ، نصوص، فقه، فهرست، شرح حال، رجال ، كلام و فقه الحديث.
آثار ناياب: 1 . كتاب فى قول أمير المؤمنين عليه السلام : «ألا أخبركم بخير هذه الاُمّة»، 2 . كشف التمويه و الغمّة، 3 . التسليم على أمير المؤمنين عليه السلام بِإمرة المؤمنين، 4 . عدد الأئمّة و ما شذّ على المصنّفين فى ذلك، 5 . مناسك الحجّ، 6 . يوم الغدير، 7 . الردّ على الغلاة و المفوّضة، 8 . مواطن أمير المؤمنين عليه السلام ، 9 . فضل بغداد.
اثر چاپى: 10 . تكملة رسالة أبى غالب الزرارى ، 11 . الرجال (الضعفاء) .

10 . ابن غضائرى (م حدود 413 ـ 418 ق)

احمد بن حسين بن عبيد اللّه بن ابراهيم بن عبد اللّه غضائرى، مكنا به ابو الحسين و معروف به ابن غضائرى؛ محدّث و رجالى. وى ساكن بغداد بود و همان جا درگذشت. مشايخ ابن غضائرى، افزون بر پدرش حسين بن عبيد اللّه ، على بن محمّد بن شيران ^۵ و احمد بن عبد الواحد ^۶ بودند. سال وفات وى معلوم نيست؛ ولى به سه قرينه،