149
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

اوّليه، تنها نجاشى به شرح حال كوتاه او پرداخته است. به قرينه معاصرت با نجاشى و نيز نقل حديث از ابو المفضّل شيبانى (م 387 ق)، وى در حدود سال 450 ق، در گذشته است.

تأليفات

چهار كتاب به ابو الفرج قنايى نسبت داده شده است: 1 . معجم رجال أبى المفضل الشيبانى، 2 . عمل يوم الجمعة، 3 . عمل الشهور، 4 . التهجّد، 5 . المزار (لباب المسرّة). ۱
كتاب المزار يا لباب المسرّة ـ كه گويا كتابى بزرگ بوده ـ ، تحت عنوان «لباب»، بخش بندى شده بود و در سده هفتم در دسترس ابن طاووس قرار داشت. او از «لباب المسرة»ى آن، رواياتى را نقل كرد كه موضوعشان زيارت روز غدير ۲ و سه زيارت براى امام زين العابدين عليه السلام ، امام باقر عليه السلام و امام هادى عليه السلام است. ۳ سيّد عبد الكريم بن طاووس (م 693 ق) روايت اخير را از سيّد رضى بن طاووس عموى خود، نقل كرده است. ۴ ابن طاووس به داشتنِ نسخ هاى از اين كتاب، تصريح نكرده؛ ولى به قرينه نقل چند باره از آن، اين كتاب را در اختيار داشته است.

17 . طرازى (م ، نيمه نخست سده پنجم)

محمّد بن على بن محمّد بن احمد بن عثمان بن احمد، معروف به طرازى؛ محدّث. در مصادر رجالى و كتاب شناسى، شرح حال او ذكر نشده است. ابن طاووس (م 662 ق) بدون اشاره به اصل و نسب و نسبت و حتّى طبقه او، از وى نام برده است. پدر و جدّ طرازى، از مشايخ حديث بودند و در نيشابور سكونت داشتند. ۵

1.رجال النجاشى، ص ۳۹۸؛ الإقبال، ج ۲، ص ۲۷۳.

2.الإقبال، ج ۲، ص ۲۷۳، ۲۷۵.

3.همان، ج ۲، ص ۲۷۱.

4.فرحة الغرىّ، ص ۷۹.

5.تاريخ بغداد، ج ۱، ص ۹؛ شذرات الذهب، ج ۲، ص ۲۲۵.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
148

مشايخ حديث شيعه و اهل سنّت، حديث شنيد. ۱ ابن ابى ثلج، ابو الفتح براس، احمد بن محمّد، حسين بن احمد بن مغيره ثلّاج، ابن عيّاش جوهرى و ابو مفضّل شيبانى، برخى از مشايخ حديث شيعى او بودند. ۲

تأليفات

چهار كتاب در زمينه فقه، كلام و فضايل اعمال و ماه ها، به ابن شناس نسبت داده شده است: 1 . الكفاية فى العبادات، 2 . الاعتقادات، 3 . الردّ على الزيدية، 4 . عمل ذى الحجّة. ۳
تنها اثر ناياب او كه در منابع بعدى انعكاس يافته، همين كتاب عمل ذى الحجّة است كه ابن طاووس (م 662 ق) نسخه اى از آن را، نوشته شده به خطّ مؤلّف در سال 437 ق، در اختيار داشته است. ۴ وى از اين كتاب، روايات بسيارى را گاه با اسناد كامل و گاه بدون ذكر اسناد، نقل كرده است. ۵ شيخ حرّ عاملى (م 1106 ق) و محمّد باقر مجلسى (م 1111 ق) نيز باواسطه إقبال الأعمال، از آن نقل كرده اند. ۶

16 . ابو الفرج كاتب قُنّايى (م 450 ق)

محمّد بن على بن يعقوب بن اسحاق بن ابى قرّه، مكنا به ابو الفرج و معروف به كاتب قُنّايى و ابو الفرج قُنّايى؛ محدّث و رجالى. ابو الفرج قنايى، هم شاگردى و شيخ اجازه نجاشى بود. ۷ وى شايسته اعتماد، كثير الروايه و كاتب كتب اصحاب بود. ۸ محمّد بن عبداللّه ۹ و ابو المفضّل شيبانى، ۱۰ از مشايخ حديث ابو الفرج قنايى بودند. در مصادر

1.أمل الآمل، همان جا؛ الإقبال، ج ۲، ص ۴۳؛ تهذيب المقال، ج ۲، ص ۳۵۱.

2.الإقبال، ج ۲، ص ۳۵، ۳۷، ۳۸، ۴۸، ۵۵، ۳۱۰.

3.الإقبال، ج ۲، ص ۳۴؛ امل الامل، همان جا؛ رياض العلماء، ج ۱، ص ۳۱۲.

4.الإقبال، ج ۲، ص ۳۴ ـ ۳۵.

5.الإقبال، همان جا.

6.وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۴۸؛ بحار الأنوار، ج ۳۵، ص ۲۸۷، ۲۹۰.

7.رجال النجاشى، ص ۳۹۸.

8.رجال النجاشى، همان جا.

9.رجال النجاشى، ص ۱۰۴، ۱۵۸.

10.همان، ص ۳۷۹.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101582
صفحه از 554
پرینت  ارسال به