159
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

و زيارت، براى كراجكى ذكر شده است. ۱ از آثار حديثى نايابى كه در منابع بعدى انعكاس يافته اند، مى توان نام برد: 1 . النصوص؛ اين كتاب در مصادر نخستين، در شمار تأليفات كراجكى ذكر نشده است. در سده يازدهم براى بار نخست، محمّد باقر مجلسى آن را در شمار مصادر كتاب بحار الأنوار نام برده است. ۲ به قرينه آن كه وى از آن نقل نكرده، ممكن است مراد او از النصوص، كتاب الاستنصار فى النص على الأئمة الأطهار عليهم السلام باشد؛ چنان كه آقا بزرگ تهرانى احتمال داده است. اين احتمال، با ذكر جداگانه كتاب الاستنصار در شمار مصادر بحار الأنوار، منتفى است.
2 . رسالة إلى ولده؛ اين عنوان در مصادر ذكر نشده است. ابن طاووس آن را ذكر كرده و روايتى در فضيلت نماز ظهر در روز جمعه، از آن نقل كرده است. ۳ اين كتاب از مصادر باواسطه منابع حديثى متأخّر است.
بر پايه آنچه در مصادر آمده، سه كتاب از آثار كراجكى، براى يكى از فرزندان مؤلّف نوشته شده است: روضة العابدين، التعريف بحقوق الوالدين، التأديب. ۴ معلوم نيست كه مراد از رساله ياد شده، يكى از اين سه كتاب است يا نوشته اى ديگر. 3 . عمل يوم الجمعة؛ اين عنوان در مصادر و فهرست آثار كراجكى، ذكر نشده است. ابن طاووس از آن نام برده و دعاى شب جمعه را از آن نقل كرده است. ۵
اثر خطّى: 4 . روضة العابدين و نزهة الزاهدين؛ اين كتاب از مصادر كتاب هاى البلد الأمين و المصباح كفعمى (م 995 ق)، ۶ وسائل الشيعة، ۷ بحار الأنوار ۸ و مستدرك

1.تراثنا، ش ۴۴، ص ۳۷۵ ـ ۳۹۹.

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۸.

3.فلاح السائل، ص ۸۹ .

4.خاتمة مستدرك الوسائل، همان جا.

5.جمال الاُسبوع، ص ۲۰۱ ـ ۲۰۷.

6.الذريعة، ج ۱۱، ص ۲۹۸.

7.وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۴۸.

8.بحار الأنوار، ج ۹۵، ص ۱.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
158

به هر حال، زادگاه كراجِكى معلوم نيست. ۱ وى از شيخ مفيد، سيّد مرتضى، شيخ طوسى، سلّار بن عبد العزيز (م 448 ق) و ابن شاذان (م 420 ق)، ۲ و نيز از برخى مشايخ اهل سنّت، حديث شنيد. ۳ بر پايه برخى گزارش ها، كراجكى در دهه دوم سده پنجم، به شهرهاى مكّه، ۴ قاهره، صور، صيدا، طرابلس و رمله سفركرد و در طرابلس، رحل اقامت افكند. ۵ او سرانجام در سال 449 ق، در شهر صور درگذشت. ۶ به قرينه سال وفات او و اين كه در سال 399 ق، از ابو الحسن على بن احمد، لغوى معروف به ابن زكار، در ميافارقين روايت كرده، ۷ وى بايد در حدود سال 379 ق، به دنيا آمده باشد.
كراجكى در فقه، كلام و حديث، دانشمندى گران مايه، متعهّد، قابل اعتماد و از مشايخ دوازده گانه اجازه بود. ۸ وى در علم لغت، نحو، نجوم، علم انساب و طب نيز صاحب نظر شناخته مى شد. ۹ گويا او نخستين عالم شيعى است كه لقب «علّامه» گرفته است. ۱۰

تأليفات

بيش از نود كتاب در زمينه فقه، كلام، اخلاق، ادب و مواعظ، نجوم، فهرست و دعا

1.لسان الميزان، ج ۵، ص ۳۰۰، رقم ۱۰۱۶؛ شذرات الذهب، ج ۳، ص ۲۸۳؛ مرآة الجنان، ج ۲، ص ۷۰؛ معجم المؤلفين، ج ۱۱، ص ۲۷؛ أعيان الشيعه، ج ۹، ص ۴۰۰.

2.فهرست منتجب الدين، ص ۱۰۰؛ خاتمة مستدرك الوسائل، همان جا؛ الذريعة، همان جا.

3.الاستنصار، ص ۲۴.

4.الاستنصار، ص ۲۰.

5.تراثنا، ج ۴۳، ص ۳۶۷ ـ ۴۰۴؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۱۲۷ ـ ۱۳۳.

6.أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۸۷؛ الذريعة، ج ۲، ص ۳۲؛ النابس، ص ۱۷۷.

7.كنز الفوائد، ج ۱، ص ۱۳۴.

8.فهرست منتجب الدين، ص ۱۰۰؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۸۷؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۳۵؛ خاتمه مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۱۲۶؛ النابس، ص ۱۷۷.

9.لسان الميزان، ج ۵، ص ۳۰۰.

10.الدروس، ج ۱، ص ۱۵۲.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101616
صفحه از 554
پرینت  ارسال به